Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 13-08-2019

Tasman

betekenis & definitie

Abel Jansz. Tasman was een Groninger uit Lutjegast (1603—1659), een van die landgenoten, die naast onze zeehelden een grote plaats in onze waardering behoren (behoorden) in te nemen.

Want op zee heeft ook hij grote dingen gedaan.Als schipper van „De Engel” zeilde hij in 1638 (met zijn vrouw) naar Batavia. Daar kreeg hij opdracht een groot land te gaan verkennen beoosten Japan, „uytermate ryck aan gout ende silver”. Enige jaren besteedde hij aan de opdracht — zonder resultaat van enige betekenis. In 1642 kreeg hij een tweede opdracht: te onderzoeken, waar het „Zuidtlandt” gelegen was en of het met Nieuw Guinea één geheel uitmaakte. Dat Zuidtlandt was het vasteland om de Zuidpool, waarvan men toen reeds sprak — en dat eerst in 1935 vaste vormen heeft aangenomen! Men zocht dat Zuidland echter in de buurt van Australië, waarvan toen de Westkust, de Noordkust tot de Toresstraat en de Zuidkust (gedeeltelijk) bekend waren.

Welnu — Tasman vertrok 8 Oct. 1642 en bereikte eind November een „zeer hoog land”, waarvan hij de Zuid- en de Oostkust verkende en dat hij naar zijn opdrachtgever — den Gouverneur-Generaal — van Diemensland doopte. Later bleek, dat dit het eiland ten Z.O. van Australië was, dat nu naar den ontdekker zelf Tasmanië wordt genoemd. Tasman voer verder Oostwaarts en kreeg na geruimen tijd weer een rotsige kust in het zicht: dat was het Zuideiland van Nieuw-Zeeland, dat hij eerst Statenland doopte en dat men later in Holland Nieuw-Zeeland is gaan noemen. Hij voer de gehele Westkust der beide eilanden Noordwaarts af, dus langs de straat, die hij voor een bocht hield, en de Moordcnaars-bocht doopte, omdat de Maori’s de Hollanders weinig vriendelijk ontvingen.

De uiterste Noordpunt noemde hij kaap Maria van Diemen, een naam, die ook thans nog bestaat. Tasman schreef in zijn scheepsjournaal: „Het gelijkt een zeer schoon land te wezen en wij vertrouwen, dat dit de vaste kust is van het onbekende Zuidland.” Verder koerste Tasman nu N.O.-waarts, daarna Noordwestelijk langs de Noordkust van Nieuw-Guinea, ontdekte eerst op deze vaart de Tonga- en Fidji-eilanden en keerde in Juni 1643 op de rede van Batavia terug Door deze zeer uitgestrekte zeereis, ze rijk aan ontdekkingen en nauwkeurige waarnemingen, heeft Tasman, hoewel hij de kust van Australië nergens aangedaan had, bewezen, dat „Nieuw-Holland” niet met het Zuidpoolland samenhing.

Niet ten onrechte noemt men Tasman naast Cook den grootsten ontdekkingsreiziger in de Australische wateren.