De laatste en grootste van de oud-Israëlietische Richters of Profeten, die na Jozua’s dood optraden en in de belangrijkste nationale aangelegenheden, vooral in tijden van oorlog of vreemde overheersing, de leiding namen. Ook in zijn dagen — omstreeks 1100 v.
Chr. — zuchtte het volk onder het juk der Philistijnen, maar de wijze Samuël dreef Israël niet ontijdig tot een gewelddadigen opstand, doch zocht het in de eerste plaats geestelijk sterk te maken door het herstel van den ouden godsdienst. Hij smaakte de voldoening, dat ’t volk zich bekeerde, het nationaal gevoel ontwaakte en dat de Philistijnse overheersing door herhaalde opstanden werd ondermijnd.
Op lateren leeftijd zag hij zich genoodzaakt, mede te werken aan de verkiezing en de zalving van den eersten koning van Israël: Saul.
