is de naam van een van de twee heldendichten van Homerus. Deze verhaalt er de avonturen in van Odysseus, den slimmen en stoutmoedigen koning van Ithaca.
Odysseus had aanvankelijk geen neiging, om mee te doen aan de expeditie tegen Troje na de ontvoering van Helena, naar wier hand ook Odysseus eens gedongen had. Doch ten slotte liet hij zich overreden en nam hij afscheid van zijn gemalin Penélopé en zijn zoontje Telémachus. Hem was voorspeld, dat hij twintig jaar weg zou blijven. Die voorspelling kwam uit. In die twintig jaren beleefde hij wonderlijke dingen. Hij nam deel aan den strijd om Troje en onderscheidde zich daarbij van alle anderen door behendigheid, sluwheid en dapperheid.
Na den val van Troje zeilde hij terug naar Ithaca, maar het duurde tien jaren, voor hij dit bereikt had. Een storm dreef hem naar een land van bondgenoten der Trojanen. Hij plunderde hun stad, trok verder en kwam terecht op de kust van Sicilië bij de Cyclopen (éénogigen). Daar onttrok hij zich met list aan het geweld van den reus Polyphemus, wat hem de haat bezorgde van diens vader Poseidon. Van Aeolus ontving hij een zak, waarin de tegenwinden opgesloten waren. Vlak bij Ithaca werd de zak door onvoorzichtigheid geopend, de winden ontsnapten en dreven het schip terug naar de Aeolische eilanden.
Odysseus voer naar verscheidene dezer eilanden toe, o.a. naar dat van de tovenares Circé, die zijn makkers in zwijnen veranderde. Odysseus verbrak evenwel de toverkracht met een kruid, dat hij in zijn bezit had. Een jaar bleef hij op dit eiland en in dien tijd maakte hij een reisje naar de onderwereld.
Ongedeerd zeilde hij daarna verder, voorbij het eiland der Sirenen, die hem met haar toverzangen naar het eiland lokken wilden. Odysseus had echter zichzelf aan den mast vastgebonden en zijn kameraden was in de oren laten stoppen, zodat zij het zingen niet konden horen.
Doch een groot gevaar wachtte hem nog. Hij voer tussen de rotsen Scylla en Charybdis door en daar sloeg zijn schip te pletter. Al zijn kameraden kwamen om, alleen hijzelf redde zich op het eiland Ogygia, waar hij zeven jaar bleef bij de nimf Calypso, die hem gastvrij ontvangen had. Daarna begaf hij zich opnieuw op weg naar Ithaca en leed nogmaals schipbreuk bij het eiland der Phaeaken. Met de bewoners van dit eiland raakte hij bevriend. Doch Odysseus blijft ernaar streven om naar huis terug te keren. Athene beweegt Zeus om dat goed te vinden en dan bereikt Odysseus eindelijk met een flink schip zijn Ithaca weer.
Hier vond hij zijn paleis vol vreemdelingen, die er brasten, het leven bedreigden van zijn zoon en huwen wilden met Penélopé. Vermomd als bedelaar drong Odysseus er binnen: niemand herkende hem, zelfs zijn gemalin Penélopé niet. Den volgenden ochtend wierp hij zijn vermomming af, aanvaardde den strijd tegen de indringers met behulp van twee trouwe dienaren en van zijn zoon Telémachus, aan wien hij zich bekend gemaakt had. Al de vreemdelingen bracht hij om het leven, waarna hij nog jarenlang regeerde in Ithaca.
