is een van de twee grote werken, die aan den Grieksen dichter Homerus worden toegeschreven.
Homerus vertelt ons hierin een episode uit het beleg van de stad Troje (zie aldaar) of Ilium (vandaar de naam Ilias), die in ’t Noord-Westen van Klein-Azië lag. De Grieken hebben de stad 10 jaar lang belegerd en Homerus schrijft nu over een periode uit het laatste jaar.
Het verhaal begint met den strijd tussen koning Agamemnon, ongeveer den generalissimus der Grieken, en Achilles, den moedigsten en sterksten der moedigen en sterken. Agamemnon had Chryseïs geroofd, om haar tot zijn slavin te maken. De vader van Chryseïs, Chryses, een priester van Apollo, die in de buurt van het kamp woonde, komt in het kamp om zijn dochter terug te halen. Hij wilde losgeld betalen, doch Agamemnon weigert bruusk, niettegenstaande „alle Achaiers” het losgeld wilden aanvaarden, en jaagt den grijzen vader weg. Deze smeekt Phoebus Apollo hem te wreken. En Apollo is al bij vers 50 bezig met de wraak: hij beschiet het kamp met zijn pijlen, die ziekten verwekten (er bestaat hiervan een indrukwekkend-lugubere plaat).
Nu moet Agamemnon toegeven: Chryseis gaat terug naar haar vader Chryses. En om zich te troosten, ontneemt Agamemnon nu aan niemand minder dan Achilles diens schone slavin Briseïs.
Homerus gaat nu verder met ons den toorn van Achilles te beschrijven. Deze laatste besluit niet eerder te strijden, vóór hij algehele genoegdoening voor den roof heeft gekregen.
Doordat Achilles niet meer strijdt, behalen de Trojanen enige overwinningen op de Grieken, maar Achilles volhardt bij zijn weigering om te vechten, totdat Patroclus, Achilles’ vriend, die in Achilles’ wapenrusting was uitgetrokken, door Hector, den aanvoerder der Trojanen, wordt gedood.
Homerus’ beschrijving van de smart van Achilles over den dood van zijn vriend is prachtig. Nog knapper is de scène, waarin Hector, voor hij tegen Achilles ten strijde trekt, afscheid neemt van zijn vrouw Andromache en hun zoontje.
Door boze dromen gewaarschuwd, tracht de vrouw haar gemaal van den strijd terug te houden, maar tevergeefs. Hector vertrekt om nooit terug te keren.
Achilles, in blinde woede ontstoken over den dood van zijn vriend Patroclus, doodt Hector in een tweegevecht, bindt hem achter zijn strijdwagen en sleurt hem driemaal rond de stad. De oude Priamus, de vorst van Troje, ziet vanaf den hogen burcht dit afzichtelijke schouwspel.
’s Nachts begeeft Priamus zich buiten de vesting en spoedt zich naar de tent van Achilles, dien hij smeekt hem het lijk van zijn zoon ter hand te stellen. Prachtig is dit toneel beschreven. Met heel veel moeite gelukt het Priamus, Achilles te vermurwen en de Ilias eindigt met de plechtige begrafenis van Hector.
Behalve deze sterk dramatische geschiedenis is er nog veel meer in de Ilias te bewonderen. Het werk geeft ons een goeden kijk op de gewoonten en toestanden van dien tijd.
De voorstelling, die Homerus ons geeft van het ingrijpen van de goden in het lot der mensen, is hoogst merkwaardig. Iedereen zou natuurlijk denken, dat de goden boven de partijen staan, — geen sprake van; ze zijn verdeeld in twee partijen, de een pro-Grieks, de andere pro-Trojaans.
Dikwijls nemen de goden en godinnen deel aan den strijd. Zo staan Aphrodite en Apollo aan de zijde der Trojanen en helpen hen, Pallas-Athene staat daarentegen aan de zijde der Grieken.
Nog steeds is de Ilias een van de meest gelezen Griekse werken op de gymnasia, zowel in Nederland als daarbuiten, zelfs in Griekenland zelf, waar de gymnasiasten ’t Grieks van Homerus in nieuw Grieks vertalen.
Gedurende de gehele Griekse Oudheid is de Ilias bij feestelijke gelegenheden voorgedragen, waardoor de inhoud aan iederen Griek, ook al kon hij niet lezen, bekend was. Zo is ook de grote invloed van de Ilias op de Griekse kunst te verklaren. Talloze beeldhouwwerken en vaasschilderingen tonen ons episoden uit de Ilias.
