Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Gaffel

betekenis & definitie

Ik wed, dat de meeste Hollandse jongens wel weten, wat een gaffelschoener is. Een schoener — dit om je geheugen even op te frissen! — is een zeewaardig zeilschip, in den regel met twee masten.

Bij de grote zeeschepen worden — of laat ik liever zeggen „werden”, want ze zijn tegenwoordig zeldzaam als de witte raven — de zeilen meestal aan raas bevestigd... er zijn uitzonderingen. Bij den tweemast-gaffelschoener is dit echter per se niet het geval. Deze zeeschepen hebben een bezeiling zoals de zeilboten, die je op onze grote rivieren zien kunt. De bovenkant van het zeil hangt aan een rondhout, dat met een klauw den mast omvat.
Dit rondhout heet gaffel. Een gaffel (de vork, waarmee de boeren hun oogst binnen halen) heeft immers den vorm van een vork met twee tanden, en de klauw van het rondhout lijkt enigszins op zulk een vork.
Nu nog een ander soort gaffel. Zoals je weet, draagt het hert een gewei, dat telkens wordt afgeworpen en vervangen door een nieuw gewei, dat iederen keer met één tak wordt uitgebreid.
Het eerste gewei van een hert heet soms spies en het hert heet in die periode spieshert of spieser; het tweede gewei, dat reeds twee punten vertoont, heet gaffel en het hert heet dan gaffelhert. Het zijn uitdrukkingen, die meer oorspronkelijk Duits zijn en hier ook wel eens gebruikt worden.