Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Cochenille

betekenis & definitie

In Mexico en enkele andere landen leven op de cactusplanten, die daar, zoals je weet, in overvloed groeien, een eigenaardig soort schildluizen. De mannetjes zijn donkerrood en hebben witachtige vleugels, lange sprieten en staartborstels, de wijfjes zien er heel anders uit: ze zijn vleugelloos en grijsachtig van kleur en blijven bijna haar hele leven lang op hetzelfde plaatsje zitten.

Als je die duizenden grijze korrels op de cactusbladeren ziet zitten, dan zou je niet denken, dat die diertjes zoveel waard zijn. Toch is dit zo en daarom zijn ze in den loop der eeuwen veel gekweekt. Die schildluiswijfjes, die in gedroogden toestand cochenille worden genoemd, bevatten een kostbare kleurstof, het karmijnrood of karmijnzuur.

De wijfjes zoeken op een plant ten ge schikte plek op, leggen er haar eieren en sterven, zodra ze dit hebben gedaan. Dit herhaalt zich iedere twee maanden.

Om nu de soort in stand te houden, laat men enkele wijfjes rustig haar eitjes leggen, doch de overigen strijkt men juist in den tijd, die aan het eierleggen voorafgaat — omdat ze dan het zwaarste zijn — met een stomp mes van de planten op een blik en doodt ze met heet water of damp. Vervolgens worden ze gedroogd en als grijze korreltjes in den handel gebracht. In de verfstoffen-fabriek worden ze tenslotte fijngemalen.

De cochenilleteelt is al heel oud. Zij bestond reeds vóór de ontdekking van Amerika op de hoogvlakte van Mexico en is later naar verschillende andere landen, o.a. naar Spanje en Java, overgebracht.

Op Java is echter omstreeks 1865 de cultuur opgeheven, omdat men daar in verband met het niet volkomen geschikte klimaat den laatsten tijd met verlies werkte.

Ook elders ging de cochenille-cultuur sterk achteruit, omdat zij de concurrentie met de kunstverfstoffen niet kon volhouden. In den laatsten tijd is deze cultuur echter weer aan het herleven, omdat de cochenilleverfstof zich bijzonder goed leent tot het vervaardigen van lippenstift.

< >