Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Capitulatie

betekenis & definitie

Weer eens een „lastig” woord met verschillende betekenissen, die je goed uit elkaar moet houden.

De meest voorkomende betekenis van het woord capitulatie is die van een verdrag of overeenkomst, die ter overgave van een vesting of stad wordt gesloten tussen de belegeraars en de bezetting.

De overgave zelf wordt ook wel capitulatie genoemd en in verband hiermee noemt men, ook in een vechtpartij tussen jongens, degenen, die tenslotte den aftocht beginnen of pogingen doen, om de zaak weer bij te leggen, „de capitulerende partij”.

De capitulatie heeft plaats op bepaalde voorwaarden of — zoals vroeger de uitdrukking luidde — op genade of ongenade.

Verder zijn de zogenaamde „capitulaties” de verdragen, tussen de zuiver-Europese staten en minder krachtige buiten-Europese staten gesloten, waarbij bepaald werd, dat de betrokken Europeanen in genoemde landen in rechtszaken onttrokken werden aan de macht der (veelal onbetrouwbare) gewone rechters en berecht werden door daarvoor bestaande internationale of consulaire rechters, die geheel of gedeeltelijk onder den invloed der Europese machthebbers staan.

Zulke capitulaties hebben bestaan of bestaan gedeeltelijk nog ten aanzien van de vroegere Levant, Turkije, Egypte, China, enz.

Tenslotte noemt men capitulatie ook het contract in het zogenaamde capitulantenstelsel, dat in verschillende staten verschillend werkt, maar algemeen kan worden aangegeven als het stelsel, waarbij gepasporteerde mindere militairen, gewezen vrijwilligers, burgerlijke rijksbetrekkingen krijgen.

In Duitsland heeft het capitulantenstelsel in het militaire recht weer een andere betekenis.