(of Brama) is een godsdienstig begrip van de Indiërs of Hindoes. Volgens de oeroude Indische mythologie moeten wij onder Brahma verstaan het hoogste, eeuwige, ongeschapen wezen.
Wij mogen ons dit wezen echter niet als een persoonlijkheid denken. Uit zich zelf bracht dit wezen de trimoerti (drieëenheid) voort: Brama, den schepper, Vishnoe, den onderhouder en Çiva of Shiva, den vernietiger.Deze drie godheden worden als personen voorgesteld. De legende vertelt, dat uit het midden van deze drie hoogste góden een druppel, een goddelijke kiem, op het water viel. Uit deze kiem ontstond een goudglanzend ei, waaruit de oerstof, het Brahma — klemtoon op de tweede a — voortkwam. Deze oerstof wordt in de gewijde werken, de Veda’s, ook wel Atma (levensadem) genoemd. Als uitvloeisel van zich zelven heet Brahmâ ook Narayana, d.i. hij, die zich over de wateren beweegt.
Andere namen zijn: Mahabhoeta, het grote natuurverschijnsel, Mahan-atma, de grootste ziel (vandaar ook de titel Mahatma Gandhi voor den bekenden Indischen hervormer) en Sati, de waarheid.
Brahmanisme is de godsdienst der Indiërs, dien men voor den oudsten van alle godsdiensten houdt. Brahmanen of Brahminen heten de priesters en wetgevers der Indiërs.
Reeds in de oudste tijden, vele eeuwen vóór Christus, toen de Ariërs als een herders- en landbouwvolk ten Noorden van het Himalayagebergte woonden, bestond onder hen een diepzinnige godsdienst, waarvan oeroude geschriften, Veda’s genoemd, getuigen.
Reeds toen leefden onder dit volk de z.g. Rishi’s, wijze mannen, die de goddelijke kennis aan anderen overbrachten. Zij verzamelden de Vêda’s, de gewijde geschriften van het Brahmanisme. Hieruit is nu het latere Brahmanisme gegroeid, dat dus geen nieuwe godsdienst is, maar de oude religie, zoals deze door de Brahmanen is vastgelegd. De meest kenmerkende trek van het Brahmanisme is het z.g. kastenstelsel. Men onderscheidt onder het volk vier standen: de Brahmanen of priesters, de Kshatrya’s (edelen of krijgslieden, die echter nu uit de kastenlijst vervallen en vervangen zijn door de Radschpoeten), de Vaisya’s (landbouwers) en de Soedra’s (werklieden). Deze vier standen bestonden reeds in de oudste tijden, doch door de Brahmanen werden de grenzen nog veel scherper getrokken. Men geloofde, dat de priesters waren voortgekomen uit den mond, de krijgslieden uit borst en armen, de landlieden uit het lijf en de werklieden uit de voeten der godheid.
Iemand uit een bepaalde kaste mocht niet met iemand van een andere kaste trouwen; geschiedde dit toch en werden uit zo’n huwelijk kinderen geboren, dan werden dezen gerekend onder de z.g. paria’s. Deze paria’s waren over het algemeen de verworpelingen der samenleving.
In den laatsten tijd is in Engels-Indië een beweging gaande, om het oude Brahmanisme van alle bijgeloof te zuiveren en in een nieuwen vorm aan het volk terug te geven. Velen hebben zich bij dit nieuwe Brahmanisme, dat geen kasten erkent en dat in vele punten den invloed van het Christendom heeft ondergaan, aangesloten.
