LETTERKUNDE. (De Maçonnieke) Na het, op last der nieuw-Engelsche Groote Loge, verschijnen van het Konstitutieboek van ANDERSON, in 1723, werd de weg geopend tot de Maçonnieke letterkunde. Sedert dien tijd verschenen in allerlei talen eene menigte goede werken over de Vrijmetselarij, maar werden er bovenal eene menigte boeken verspreid, die, telgen van dweepzuchten dwaasheid, vele menschen op eenen dwaalweg bragten, en dit middel werd ook door bedriegers gebezigd, om hun doel te bereiken en de menschen te misleiden. Desniettemin is het jammer, dat men nergens eene eigenlijk kompleete Maç:. bibliotheek vindt, en dat er zelfs niet eens een doelmatig werk, of ten minste een katalogus, over die literatuur, deze gaping aanvult. Wel is waar, de Br:. MOSSDORF, te Dresden (zie het Art.
MOSSDORF), heeft een plan ontworpen, naar hetwelk hij het bestaan der geschriften in onderscheidene talen, tot het gebied der Maç:. letterkunde behoorende, systematiesch aantoonen, en hunne waarde of onwaarde onpartijdig aan het toetsend oordeel der lezers wilde voorstellen en onderwerpen, en ook voornemens was, de uitgave te bewerkstelligen van een handboek voor de kennis der geschriften, die betrekking hebben op mysteriën en geheime vereenigingen in den ouden tijd, zoowel als op enkele leden der laatstgenoemde, en vooral op de V. M. Broederschap; dat hij dit alles met ophelderende aanmerkingen en berigten en krietiesche noten wilde verrijken; doch dit plan is niet verwezenlijkt, ofschoon die Br. zelfs reeds voorloopig den inhoud had opgegeven, welke in 42 hoofdafdeelingen was verdeeld. Te bejammeren is het inderdaad, dat die geleerde, verlichte en ijverige Br., die zelf eene uitgebreide verzameling van belangrijke en zeldzame boekwerken en handschriften bezat, en die in allen deele tot dien arbeid bevoegd was, door ouderdom en menigvuldige beroepsbezigheden belet zij geworden, dit voornemen ten uitvoer te brengen. Ten einde nogtans, zoo veel in hem lag, het ten uitvoer brengen van dien wenschelijken arbeid te bevorderen, had Br. MOSSDORF verklaard, dat hij bereid was, een of ander daar toe bevoegd, geleerd Br., die dit werk mogt willen ondernemen, en zich met hem in betrekking zou stellen, op zijne aanvrage, alle in zijn magt staande inlichtingen te geven en hulp te bieden.
In weerwil hiervan, heeft er zich geen zoodanige opgedaan. In het jaar 1783, verscheen te Stendal het eerste stukje, van eene zoogenaamde aanleiding tot het verzamelen eener Hoogd. V. M. bibliotheek (44 bladz.), en in 1788 het tweede stuk (68 bladz.), dat echter niets anders is, dan een onordelijke, onkompleete en onnaauwkeurige boekenlijst, waar soms zelfs de opgave ontbreekt van formaat, jaargetal of plaats der uitgave. Dergelijke dorre opgaven bestaan er meer, onder anderen: 1. katalogus van de boekerij der Moeder-Loge de drie Wereldbollen, Berlijn 1776,36 bladz.; 2. katalogus van de boekerij der vier Loges te Hamburg, 1794, 52 bladz.; 3. katalogus van de boekerij, verzameld door de vereenigde Loges Zorobabel en Friedrich, te Koppenhagen, 1801,187 bladz. De laatstgenoemde katalogus heeft bijzondere waarde, dewijl die, zamengesteld door den geleerden Bisschop MUNTER, en verdeeld in 18 hoofd- en 3 andere rubrieken, van een zeer belangrijk voorberigt is voorzien, waarin die Br. het volgende zegt: Tot hiertoe bezitten wij nog geene geschiedenis der V:. M:., voor zoo verre die uit openbaar bekende bronnen kan worden geput, en desniettemin, ware het niet slechts voor de Ordeleden, maar ook in het algemeen voor elken denkenden wereldburger belangrijk, dat deze werd opgesteld. Het is toch eene waarheid, dat eene vereeniging, die in de meeste landen in en buiten Europa is verbreid, welker werkzaamheid, zoo veelzijds gewigtig en weldadig voor het menschdom is geweest, en welker vrienden en vijanden, haar met gelijken ijver hebben bestreden en verdedigd, zonder twijfel eene wijsgeerige ontvouwing van die gebeurtenissen verdient, welke ten haren aanzien bekend zijn geworden. Zij verdient dat de verschillende sekten, in welke zij is verdeeld, de grondstellingen waarvan deze zijn uitgegaan, de invloed dien zij vermeend of werkelijk hebben uitgeoefend, met strenge onpartijdigheid, maar ook met voldoende zaakkennis, getoetst, naar waarde geschat en ontvouwd worde. Dit alles kan nogtans slechts geschieden door een' man, wien alle, of de meeste verstrooide hulpmiddelen ter dienste staan; en eene Maç:. bibliotheek is in zulk opzigt, het eerste en meest wezenlijke vereischte. Buitendat zal ook aan elk Broeder, die de Orde, hare geschiedenis, middelen en bijpaden wil leeren kennen, waarop nieuwsgierigheid, ijdelheid en dweeperij zoo vele Broeders hebben geleid, al ware deze zucht slechts ontstaan uit begeerte naar eigen onderrigt, en al zou die zich te vreden houden met een minderen of meerderen graad van volkomenheid, voorzeker nog het gewigt eener zoodanige boekverzameling blijkbaar worden. Daardoor zal hij bevrijd worden van menig nutteloos onderzoek, en zal gemakkelijker datgene op het spoor komen, wat waarheid in de V:.M:. is; hij zal op een meer juist gezigtspunt worden geplaatst, waaruit hij hare geschiedenis kan overzien, en bovenal, hare moreele doeleinden leeren eerbiedigen en bearbeiden. Evenzeer als uitgebreide kunde, bijna in alle dingen, een der zekerste middelen is tegen dweepzucht van allen aard, zoo is het dit ook in de V:.M:., in welke de bijpaden zich zoo zeer hebben vermenigvuldigd, dat er niet weinig kennis, beleid en rijpheid des verstands toe behoort, om zich te vrijwaren voor het geraken op een bijpad. Wanneer dan ook minder kundige Broeders in zulke katalogussen menig boek vinden, van hetwelk zij niet kunnen bevroeden, hoe men het onder Maç:. geschriften heeft kunnen opnemen, dan zullen zij later leeren inzien, dat gebeurtenissen in de Orde of de profA maatschappij, eene of andere plaats in zulk een boek gedenkwaardig hebben gemaakt, of dat de stoffe in dat boek behandeld, in eenige betrekking staat met Maç:. onderwerpen. Wie de geschiedenis der Orde beoefent, en daarbij de bronnen tot eigene nasporing aangewezen wil zien, zal bij zulke katalogussen veeleer menig boek missen, dan dat hij er vele geheel overbodig zal vinden.’
Ook de bekende Maç:. schrijver, Br. THORY heeft een zoodanigen, voor de Fransche literatuur zeer bruikbaren katalogus geleverd, in Acta Latamorum, I, p 347-400, en II, p, 401, welke 415 nummers bevat, en eindelijk bestaat er een in 1818 gedrukte katalogus van 332 bladz., van de vier vereenigde Hamburgsche Loges.
