Westvlaamse volksnamen in Woumen en Ieper voor de Bergeend [WVD 1996 p.184]. Aangezien beide plaatsen tamelijk dicht bij de franse grens liggen, mogen we van ontlening aan F Tadorne uitgaan.
Wat Jobling 1991 zegt (p.229) t.a.v. 'Latijn' Tadorna klopt, maar zijn opmerking is nog slechts een begin! Méér informatie geeft reeds de oudere Coomans de Ruiter et al. 1947 (p.80) onder verwijzing naar de nóg oudere Lönnberg 1927/29: "een gelatiniseerd woord, voor het eerst door Belon 1555 gebruikt". Vandaar de officiële F naam Tadorne de Belon [CAF 1997 p.IIl]. Reeds Coomans weet, hoe en waar de F voorloper te vinden is: "Rabelais (1490-1553) vermeldt reeds dezen vogelnaam ("tadourne")." C&C 1995 vermelden (op p.31) het betreffende werk van Rabelais: Gargantua (1535). Ook vermelden deze auteurs een 18e eeuws F Tardonne en bovendien "provençal Tardoulo et Tardonno." Deze laatste drie namen geven een nieuwe invalshoek, want men ziet nl. ten opzichte van Tadorne het verspringen van de r; deze zgn. metathesis komt vrij vaak voor, ook in germaanse woorden (zie Verantwoording: Termen). Op zich zou dat zonder betekenis kunnen zijn, maar in dit speciale geval komen we nu met de provençaalse namen heel dicht tegen Sp Tarro 'Bergeend' (Sp tarro betekent ook: 'aarden pot, pan; melkbak') aan te zitten! Formeel heel anders zijn catalaans ànec blanc en portugees Pato-branco (beide letterlijk: 'witte Eend'), maar de inhoud is interessant: die 'melkbak' zal ook wel wit zijn. We zijn er daarmee nog niet, maar misschien hebben we nu toch wel een beter spoor te pakken dan de uitleg waarvan Curry-Lindahl 1959 gewag maakt: "is ook uitgelegd als klanknabootsing met Tadnaar het geluid en ornis (=vogel)."
H Wilms vond It *tardona als mogelijke voorloper van Tadorna [960731,4]. Hij gaat ook uit van de basis tar(d)-, waarmee de r definitief van de n is gescheiden: het woord ornis 'vogel' zal daarom niet aan de basis van de naam gelegen hebben. Hermans 1947 (en/of 1951) denkt dat het de betekenis 'traag, langzaam' is geweest (It/Sp tardo, Lat tardus, F tardif) die de naam van de Bergeend heeft bepaald. Dit lijkt naar de aard van de vogel goed mogelijk; omdat de Bergeend iets groter is dan de andere Eenden, is hij ook wat trager in zijn bewegingen. Voorlopig vinden Wilms en ik deze uitleg mooier dan het vooralsnog enige alternatief dat de oude namen alle onomatopeeën zouden zijn.
De poolse naam voor de Bergeend, Ohar, doorzien wij ook nog niet. Er werd hier gedacht aan een onomatopee. In Polen is de Bergeend broedvogel. Dit is van belang bij het bedenken of de naamgever eventueel erg bekend met het (balts)geluid van de soort geweest kan zijn.
Er zij aan herinnerd dat D Brandgans en de door Houttuyn 1763 gehanteerde N naam Brandgans (=Bergeend) nog niet helemaal bevredigend verklaard zijn.
