Gepubliceerd op 16-11-2020

Raaf

betekenis & definitie

Corvus corax Linnaeus 1758. Voormalig N broedvogel, die pas sedert 1966 met succes is gereïntroduceerd.

Ondanks de zeldzaamheid (zeker in de hier aan voorafgaande eeuw) is de naam altijd een voor het publiek bekende gebleven. Vele uitdrukkingen (zoals Dat is een witte raaf 'Dat is een grote zeldzaamheid') en samenstellingen met raven(ravenzwart 'zeer zwart') wijzen daar op. De Raaf komt ook voor in fabels en in Paulus de Boskabouter. Raaf is ook gedurende enige tijd de naam geweest voor de (altijd talrijk geweest zijnde) Zwarte Kraai ←. Het element -raaf komt ook voor in Nachtraaf en Woudraaf, beide geen Kraaiachtigen.De naam is een onomatopee. Dit is anders als De Vries 1911 dacht, die meende dat fries Raven misschien zou kunnen samenhangen met oudfries rawia 'roven'; echter, de klinker van dit ww. gaat terug op germaans au (zie Klankwet nr.21).

ETYMOLOGIE N Raaf (vals enkelvoud) <mnl raue (Bern. c.1240), raven (1270 [VT]), ravene <onl rauon (Willeram 1100 [Schoonheim; Sijs]), als persoonsnaam Chramni (745 [Schoonheim]); fries Raven ←, oostfries Rawe; gronings Roave <mnd raven; D Kolkrabe (<*kol-krawe), Rabe <mhd raben <ohdhraban, raban; E Raven <oudengels hrxfn; deens/noors Ravn, noors Ramn, ijsl Hrafn <oudnoords hrafn; gotisch (in persoonsnamen) hrabns; germaans *%rabna[VT]. Suolahti 1909 gaat uit van germ *hrab-an; hij ziet hierin een verbogen vorm van een primair onomatopoëtisch woord. Lockwood 1993 poneert idg *krop, een klanknabootsing van de roep van de Raaf (qua klank verschillend van de roep "*kraag-" van de Roek ft). Bij idg *kropzou germ *%rafpassen. AEW geeft bij oudnoords hrafn idg *(s)kerp. Volgens Klankwetten nr.9 en 10 ← gaat idg k > germ h en idg o > germ a, beide overgangen gedemonstreerd in idg cor > germ hart.

Bij een idg wortel *(s)k(e)r horen, rekening houdend met metathese van de r: Lat Corvus (>F Corbeau, catalaans Corb, Sp Cuervo (met breking van de klinker), It Corvo, Corvino, roemeens Carb, schots Corbie, nynorsk (Telemark) Korp, zweeds Korp en fins(!) Korppi) en Gr KÓpaf, kórax. Vgl. onder Roek voor enkele ww.en die 'krassen' betekenen. Deze wortel (*(s)ker, *(s)kor, *(s)kr) is geluidsnabootsend; vgl. sub Roek, Reiger en (Aal)Scholver; hierbij de N ww.en roepen en schreeuwen. (Een andere idgwortel bij krijsen en kraaien; vgl. Kraai, Kraanvogel en Notenkraker). Ook in andere taalgroepen valt onomatopoëtische invloed niet te ontkennen (met k- en rklanken). In de keltische groep is er iers Cru.

In de slavische: pools Kruk, tsjechisch Krkavec <oudslavisch kruku; in de baltische: lets Krauklis, litouws Kranklys. {NEW (p.582) gaat voor deze namen uit van idg *kreuk <idg *ker, waarvan afgeleid het N ww. rochelen en noors Rugde 'Houtsnip'.} Buiten het idg is er in de fins-oegrische taalfamilie: estisch Ronk. Fins Korppi is ws. geleend1.

In verscheidene geografische namen komt de vogelnaam voor, al is het in de gevallen van Raamsdonkveer (NB) en Ramsdonk (BB) ws. zo dat de persoonsnamen Hrabno en Hramo, die naar de vogel zijn genoemd (vgl. noors Ramn hierboven) directer bij deze plaatsnamen betrokken zijn. In het geval van Ramskapelle (2x WVl) en Ravensburg (D) is dit zeker zo.

1 Fins Korppi kan geleend zijn uit het germaans in een stadium dat de klanken in het germaans nog niet verschoven waren (hier volgens de Klankwetten 9, 10 en 7); er zijn daar andere voorbeelden van. Vervolgens zal het finse woord via de Lappen in het zweeds en noors terecht zijn gekomen, en mogelijk via het oudnoords naar het schots. E.e.a. is tegen de visie van AEW sub korpr. De auteur (Jan de Vries) wijst ontlening af, maar denkt daarbij aan oudfr corb en provenqaals corp. Woorden uit zulke ver van Finland afgelegen oorden zijn niet nodig als men van de nog onverschoven germaanse vorm uitgaat!