Voedings en Genotsmiddelen

dr. M. Wagenaar (1938)

Gepubliceerd op 26-01-2019

Rijst (als voedingsmiddel)

betekenis & definitie

Rijst (als voedingsmiddel) - Azië produceert niet minder dan 100 millioen ton rijst, Afrika 1 millioen, Amerika en Zuid-Europa ieder ongeveer 700.000 ton. Deze cijfers demonstreeren het groote belang van deze cultuur, vooral voor Azië. Het jaarlijksch gebruik aan rijst wordt hier te lande op ongeveer 14 kg per hoofd berekend, een betrekkelijk geringe hoeveelheid.

Rijst is zeer gemakkelijk gaar te koken en onderscheidt zich daardoor van de meeste andere graanvruchten. Dit is als een zeer gelukkige omstandigheid te beschouwen, want de meeste tropenbewoners zouden aan graankorrels, die zij langen tijd moesten koken voor ze gaar waren, weinig of niets hebben. Hun kookgerei is daar niet op berekend, het zou veel te veel tijd vorderen en op den duur zeker te kostbaar worden. Zonder dit merkwaardige graan, zouden zij dus spoedig aan de gevolgen van voedselgebrek en hongersnood bloot staan. De uiterst fijne structuur van de rijstkorrel geeft ons een verklaring voor het buitengewoon gemakkelijk gaar koken. Het zetmeel verstijfselt zeer gemakkelijk, de afzonderlijke zetmeelkorreltjes zijn buitengewoon klein en liggen in een uiterst fijn netwerk van celwandjes gerangschikt, waardoor het kookwater direct tot binnen in de korrel kan doordringen. Het gaarkoken behoeft dus niet van buitenaf te beginnen. Ook het rijsteiwit is van hooge biologische waarde.

Alleen de gewoonte van het slijpen der rijst is oorzaak, dat deze uitnemende graanvrucht van een vitamine-rijk voedsel in een vitamine-arm graan veranderd wordt. Rijst is een bijzonder geschikt voedsel voor nierlijders en voor patiënten met aanleg voor aderverkalking. Het gehalte aan keukenzout en voedingszouten is gering. Van alle graanvruchten irriteert rijst de verschillende digestie-organen verreweg het minste. Maag- en darmpatiënten kunnen rijstvoeding meestal zeer goed verdragen, ook voor jichtlijders is rijst plantendeelen en stoffen, waarmede de saffraan zwaarder gemaakt is als borax of boorzuur).

Het zandgehalte mag niet meer bedragen dan 1 % (ruw oogsten). Hoogstens 1/5 van het gewicht mag bestaan uit deze gele stijltjes, de zoogenaamde „feminer’. Verpakte saffraan moet duidelijk als zoodanig aangeduid worden. In winkels, enz. waar de saffraan los verkocht wordt, moet ze op voorraadflesschen enz. aangeduid worden met hoofddrukletters van 1,5 cm hoogte en 1 mm lijndikte.

Saffraan wordt behalve als specerij nog in de geneeskunde gebruikt om tal van geneesmiddelen te kleuren en te aromatiseeren.