Ondervoeding - Naast de vermindering van den algemeenen lichamelijken weerstand is één der meest noodlottige gevolgen van ondervoeding de uitbreiding van tuberculose. Wij allen worden herhaalde malen met tuberkelbacillen besmet. Vele onzer medemenschen dragen deze bacillen bij zich en verspreiden ze aanhoudend. Allereerst zullen personen, die door erfelijke vatbaarheid als het ware voorbeschikt zijn, aan het besmettingsgevaar blootstaan.
Maar ook menschen, die een dergelijken hereditairen aanleg niet hebben, kunnen —vooral wanneer ze in slechte conditie zijn — met dergelijke bacillen besmet worden. In (voor de ziektekiemen) gunstige omstandigheden, zullen ze voorgoed in het lichaam binnendringen en een ziekteproces veroorzaken. De toestand, die wij hier weergeven met „in slechte conditie zijn”, kan veroorzaakt worden door ondervoeding. Bij iedere infectie zullen onze natuurlijke afweermiddelen trachten het lichaam voor de gevolgen der invasie te beschermen. Deze natuurlijke afweermiddelen bestaan o.a. in de desinfecteerende werking van het speeksel, de bekleeding van slokdarm en luchtpijp, de werking van het maagsap en den invloed van het darmvocht en andere digestie-vloeistoffen.
Behalve deze verteringssappen wachten voorts nog de witte bloedlichaampjes in de bloedwei de binnendringende ziektekiemen op, voor het geval, dat het dezen werkelijk gelukt om door al de barrières heen te dringen. Ondervoeding zal in de eerste plaats een zeer slechten, ja zelfs verlammenden invloed uitoefenen op de afweerstoffen in de bloedwei. Ook de verteringssappen zullen onder zulke ongunstige omstandigheden minder bacterie-vernietigend werken, zoodat wij van een algemeenen achteruitgang kunnen spreken. Daardoor kunnen de binnengedrongen ziektekiemen zich verder in het lichaam handhaven, dan onder normale omstandigheden mogelijk zou zijn.
Bij ondervoeding verandert dus de samenstelling van het bloed. De phagocytose, de opbouw van phagocyten, waardoor de ziektekiemen actief bestreden en ingesloten worden en de productie van anti-stoffen, een eigenschap van ieder organisme, komt onder dergelijke omstandigheden in het gedrang. Deze algemeene verdedigingselementen zijn voor een aanzienlijk gedeelte opgebouwd uit nucleïne en nucleo-albumine; hierdoor wordt het onmiddellijk duidelijk, dat de aanwezigheid van deze beschermende elementen in nauwen samenhang staan met de eiwitvoeding. In gevallen van vergevorderde tuberculose, ziet men voorts zeer vaak een belangrijke degeneratie van de schildklier. Ook deze klier schijnt dus in verband te staan met den opbouw en de vorming van dergelijke anti-stoffen. Alles wat de functie van de schildklier verhoogen of deze activeeren kan, zal indirect den weerstand tegen tuberculose (en andere infecties) vermeerderen. Een doelmatige eiwitvoeding zal dus een goed wapen tegen infectie (o.a. met tuberkelbacillen) blijken te zijn. Niet alleen vleesch, maar ook melk en eieren zullen krachtig in die richting werkzaam zijn.
Melk is een vloeistof, welke direct uit de bloedwei afgezonderd wordt. In deze vloeistof komen stoffen voor, die speciale werking hebben op de functie van de schildklier. Niet alleen de eiwitvoeding maar ook de vetten en de koolhydraten zullen hun aandeel bijdragen in de verhooging van den algemeenen weerstand. Immers, vet- en koolhydraatvoeding kunnen bijv. ten gevolge hebben, dat er rijkelijk vetafzetting plaats heeft, waardoor de kans op kouvatten zeer vermindert. Kouvatten is vaak de inleiding tot verdere infectie.
Het binnendringen van buitenaf gaat over vochtige en geïrriteerde slijmvliezen zeer gemakkelijk. Een der voornaamste barrières wordt hierdoor gepasseerd, zonder dat de ziektekiem iets van haar virulentie inboet. Het vitamine A wordt het vitamine genoemd, dat den algemeenen weerstand verhoogt en dat ook de vatbaarheid voor tuberculose vermindert. Ook bij gebrek aan vitaminen kan men van ondervoeding spreken, ondoelmatige voeding is tenslotte ook ondervoeding.
