Levertraan - Hoewel het hier meer een genees-, dan een voedingsmiddel betreft, komt levertraan in verband met het hooge gehalte aan vitaminen, een bespreking toe. Immers, dit vet is een uitstekend middel tegen de rachitis, een ziekte die ten nauwste met verkeerde voeding samenhangt. Levertraan wordt hoofdzakelijk verkregen uit de levers van kabeljauwachtige visschen (Gadus morrhua en eenige aanverwante soorten). Sommige soorten traan worden ook bereid uit de levers van haaien en andere visschen.
Het is onjuist om de lever van visschen te vergelijken met de lever van zoogdieren; zoowel in bouw als functie zijn het verschillende organen. Voor medicinale levertraan moeten volkomen versche kabeljauwlevers gebruikt worden. Deze worden in dubbelwandige ketels verwarmd, het vloeibare vet druipt af en wordt verzameld. Door sterke afkoeling scheidt zich stearine uit de oliemassa af. Het product op deze wijze verkregen, is de bekende stoomtraan, lichtgeel van kleur, zuiver en zeer rijk aan waardevolle stoffen.
Levertraan is rijk aan cholesterine, vitamine A (tegen nachtblindheid) en vitamine D (tegen Rachitis). Het is gelukt uit levertraan een stof af te zonderen, die in hooge mate schadelijk blijkt te zijn voor tuberkelbacillen. Het voorschrijven van bepaalde levertraansoorten heeft dikwijls weinig zin. Lichte, blanke stoomtraan is altijd van voortreffelijke kwaliteit. Iets anders is het natuurlijk voor die praeparaten, waarin het vitamine-gehalte nauwkeurig gecontroleerd en aangegeven is.
Levertraan is een olie, die zich bijzonder gemakkelijk met de spijsverteringsvochten emulgeert. Dientengevolge is het een zeer goed resorbeerbaar vet, dat tevens dienst doet als middel om de vertering te stimuleeren (zacht purgeermiddel), terwijl deze traan ook de afscheiding van urine schijnt te bevorderen. Door deze eigenschappen kan dit middel in den voedingstoestand zeer veel verbetering brengen en wordt dientengevolge met succes voorgeschreven bij Engelsche ziekte, tuberculose, skrofulose, rheumatische aandoeningen en ziekten van het beenderstelsel. Levertraan is een vet dat spoedig rans wordt. Des zomers kan men een levertraankuur onderbreken, 's winters vooral is deze van belang, doordat het o.a. de isolatie door middel van de huid bevordert en dus minder vatbaar maakt voor temperatuurswisseling.
Inwendig gebruikt men 15 tot 60 g daags. Een zeer doelmatige methode om levertraan in te nemen, is deze in een fleschje door schudden te mengen met een gelijk volume kalkwater (in iedere apotheek te verkrijgen) en als smaakcorrigens toe te voegen een druppel oranjeschil-olie of kaneelolie. Met tal van geneesmiddelen wordt levertraan gecombineerd. Wij geven hierbij alleen de samenstelling van de bekende „levertraanemulsie”: Levertraan 40 g, kaneelolie 3 druppels, poeder van arabische gom 15 g, natriumhypophosphiet 0,5 g, calciumhypophosphiet 0,5 g, glycerine 10 g, water 34 g. Ook voor brandwonden wordt tegenwoordig met succes levertraan en kalkwater (gelijke volumina) voorgeschreven.
