Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

sterven

betekenis & definitie

In de 19de eeuw is de oorspronkelijke eedformule en zelfverwensing ik mag sterven als het niet waar is! opgetekend. Frequent is de hedendaagse verwensing sterf! ‘ik ben woedend door je gedrag, ik wil niets meer met je te maken hebben’.

Zij wordt gebruikt in geval van woede en andere soorten frustratie. Curieus is sterf in de meelzak en ga gepoeierd de hel in! Dezelfde woede, maar nog uitgebreider, vinden wij in stik! sterf staande met je hoed op en je jas aan, dan ziet de duivel je voor een deurwaarder aan!, in sterf snel en stuur een kaartje! en in sterf en bederf!, dat ik in Sassenheim noteerde.

Mullebrouck (1984) kent als Vlaamse variant voor mij moogt ge sterven en bederven! De betekenis is niet zoveel anders als ‘ik minacht je, hoepel op’, maar in een tirade is dit wel de ‘overtreffendste trap’. Inez van Eijk (1978: 87) kent voorts nog het verkorte sterf staande met je hoed op! ‘rot op en ik hoop dat je iets vreselijks overkomt’.

In Vlaanderen komt als variant voor sterf staande met uw bolhoed aan! Uit een enquête uit 1999 blijkt overigens dat slechts twee van de 111 Vlaamse zegslieden zeggen deze verwensing (nog) te kennen. Ook de verwensing sterf jong, dan ben je een mooi lijk! betekent met al haar cynisme niets anders dan ‘ik ben enorm boos op je en hoop dat je iets vreselijks overkomt’.

Sanders en Tempelaars (1998) noemen ook nog sterf staande met je bek open, dan ben je een mooie brievenbus! Zij vragen daarbij aandacht voor het volgende: “De oude, rode brievenbussen stonden rechtop en hadden één gleuf aan de bovenkant. Deze verwensing moet dus al oud zijn.” Een scholiere uit Noordwijk leert ons de buitengewoon zware verwensing sterf naast je moeders graf! Incidenteel komt ook voor sterf af! In Merijntje Gijzens jeugd en jonge jaren (1925) komt de typische West-Brabantse verwensing voor: “A-t-nie waar is, ma’k lijen a’k nooit staref ... dèr.” In hedendaags Nederlands vertaald, luidt dat: als het niet waar is, mag ik lijden dat ik nooit sterf Men zou kunnen zeggen dat een oorspronkelijke volkse eedformule ten bewijze dat men de waarheid spreekt, geworden is tot meineed en dus tot vloek. zie afsterven.