P.C. Hooft gebruikt al het werkwoord sacramenten ‘sacrament zeggen, vloeken’.
Een frequent voorkomende eedformule was bij de sacramente. Hoewel, wat heet frequent, als het WNT de verbinding niet afzonderlijk behandelt en volstaat met een bewijsplaats uit de Historie van Broer Cornelis Adriaensen van Dordrecht [1569]. De frequentie geldt de periode van vóór 1500.
Omdat van sacrament zowel de vorm in het enkelvoud, als die van het meervoud voorkomt, is niet op voorhand te beslissen of er sprake is van een verwijzing naar de zeven sacramenten dan wel naar de eucharistie, het voormalige sacrament des altaars. Tot in de 19de eeuw komt sacraments voor in de betekenis ‘vervloekt, verdomd’.
Thans is dat gebruik verouderd. De formule blijkt niet verbasterd te zijn vóór de 17de eeuw, maar daarna regent het verminkingen.
Vooral het eerste woorddeel moet het ontgelden: akker-, sakker-, sapper-, slabber-, slapper- en setterzijn het resultaat.Soms wordt er een ander woord, meestal een bastaardvorm van God, aan toegevoegd. Dat zien wij bijvoorbeeld in: by gantsch ackrementen, by gort slappermenten, gans slobbermente. Soms is die toevoeging een telwoord: wa dusent slappermente, pots duysent slabrementen. In de zestiende- en zeventiende-eeuwse kluchten is de taal uit het leven gegrepen. Wij horen daarin niet alleen de taal van alledag, die ververwijderd is van de renaissance-idealen van de grote auteurs als Hooft, Huygens, Tesselschade e.a., wij kunnen ook ooggetuigen zijn van een hagel van groteske en mogelijk als onderhoudend bedoelde verbasteringen. Zo komt in Bredero’s Klucht van de Koe [1612] o gants sacker venten en in Griane [1616] byseven sacken krenten voor. Als elders speelt hier het telwoord weer een intrigerende rol. Seven zal onmiskenbaar verwijzen naar de zeven sacramenten. Een ander telwoord komen wij tegen in gans duizent sacramenten in de verbastering gans duizent kerrement. De relatie met de sacramenten is volledig losgelaten op het moment dat wij verbasteringen tegenkomen van het type wat duysent secken, dat waarschijnlijk een verkorting is van wat seven secken krenten. De Baere wijst in zijn Krachtpatsers (1940: 123) ook nog op gans vijf menten, dat hij houdt voor een contaminatie van Gods vijf wonden met bi den seven sacramenten. Ook suggereert hij, dat de uitroepen gans suyker krenten, gans suykermelken en hoe duysent suycker-erretten uit Kluchten en Rodd’rick endeAlphonsus [1611] van Bredero teruggaan op by de sacramente.
O seuven (‘zeven’) sacken met krenten behelst een komische woordspeling op sacrament. In ons hedendaags materiaal van het algemeen Nederlands is sakkerment niet frequent. Het komt nog voor, maar daarmee is dan alles gezegd. In de dialecten en regiolecten is die frequentie wat hoger, zoals het Zuid-Oostvlaamsch Idioticon laat zien. Daar vindt men ook nog wel heilig sacramenten! dat ergernis, ongeloof e.d. uitdrukt.
