Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

Mozes

betekenis & definitie

De bijbelse Mozes, de aanvoerder en wetgever der Israëlieten, ongeveer 1500 voor Christus, leent evenals Jezus zijn naam aan een aantal krachttermen die de functie van een uitroep gekregen hebben. Die van uitroep van verwondering enz. dus.

Ik noem hier uit ons materiaal mozeschristus, qua functie en betekenis gelijk aan jezus christus maar iets zwakker, mozesmina (vgl. jezus mina) en mozeskriebel. Dit laatste is, dunkt me, een evidente substitutievloek voor mozeschristus. In Rheden kent men mozes krul als een soort hygiënische verbastering van mozeschristus. Hoppenbrouwers (1991) neemt mozeskriebel op als ‘kreet van euforie’ en wekt de indruk dat het een woord is van de jeugd. In mijn enquêtemateriaal blijkt het vooral door meisjes en vrouwen gebruikt te worden.

Sanders (1999) schrijft over mozeskriebel het volgende: “Net als jemig de pemig wordt mozes kriebel vaak toegeschreven aan Van Kooten en De Bie. Of, om preciezer te zijn, aan Koos Koets, de overjarige hippie die tussen 1984 en 1998 in hun televisieprogramma’s opdook.

In feite werd deze krachtterm al in de jaren dertig in onder andere Rotterdam en Den Haag gehoord. Wel heeft Koos hem landelijke faam bezorgd.

Koos gebruikte de uitdrukking voor het eerst op 31 maart 1985.” Holy moses wordt gebruikt als vloek en uitroep. Wij leenden hem uit het Engels. Mozes wordt vaak gebruikt als substituut voor Christus of God. zie holy, sammelemosie.