Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

kracht

betekenis & definitie

De eedformule bij de kracht (van Gods bevel) kon ijdel gebruikt worden en zich vervolgens ontwikkelen tot stopwoord en uitroep van woede en andere frustratie en irritatie. Hetzelfde geldt voor bij Gods heilige krachten, bij Gods kracht en by de hemelsche krachten. Ook komt in de 17de eeuw by myn kracht voor.

Deze eedformule, bedoeld om het waarheidsgehalte van iemand of iets kracht bij te zetten, werd tot uitroep. De woordgroep bij gans kracht is een verbastering van de eedformule bij Gods kracht, waarin God en diens kracht tot getuigen worden aangeroepen dat men de waarheid spreekt.

In het Middelnederlands komt voor by gans crachten, gants crachten, ghitscracht en bij gans kraft, by gans werckens crach, by gans creeft. In Gallitalo’s vertaling van Alle de geestige Werken van François Rabelais [1682] komen de volgende bastaardvloeken voor: gants kracht van kop en keuvel ‘bij de mantel en kraagkap van God’ en gans kappen kracht ‘bij de kracht van Gods mantel’. Zweren bij allerlei menselijke attributen van God was niet ongewoon.

Het ijdel gebruik van de formule maakt haar tot vloek. -4 heilige.