Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

hel

betekenis & definitie

Het oord waar de duivel met zijn trawanten woont en de verdoemden de eeuwige straffen ondergaan, wordt in het Nieuwe Testament omschreven als ‘het eeuwige vuur, de buitenste duisternis’ enz. Dit verblijf, waarvan men zich vooral in de Middeleeuwen zeer uitgewerkte voorstellingen maakte, wordt gedacht als een hol, een krocht, een poel, een put enz.

Het is door de verbeelding met de ijselijkste monsters (kwelduivels e.d.) bevolkt. In de 17de eeuw komt by gants hellen ‘bij de door God geschapen hel’ voor.Het WNT kent als vloek de hel! Bij Harrebomée [1858] komt voor loop naar de hemel en verkoop je aan de hel!, met als betekenis ‘maak datje wegkomt, hoepel op’. Huizinga (1997: nr. 4096) geeft ook nog je kunt naar de hel lopen! en zegt daarvan dat het een zegenwens is voor iemand, die om iets onmogelijks vraagt of die iets van ons gedaan wil hebben wat ons niet zint. Een correspondent uit Twente geeft ook nog op loop naar de hel en terug! In het hedendaags Nederlands komt zeer frequent de verwensing loop naarde hel! voor. Een enkele maal verscheen in ons enquêtemateriaal/e kunt naar de hel lopen ‘bekijk het maar, je kunt me wat’. Dat geldt ook voor rot in de hel!, een verwensing die ik aantrof in De Hunnen [1983] van Jan Cremer en voor sakkerhel! Van recente datum (1996) is de literaire verwensing van Herman Brusselmans moge hij in de hel vastgebonden liggen op een zonnebank! De verwensing drukt afkeer uit en minachting. Daarnaast komen ook de Engelse verwensingen heil en go to heil voor die, in het Nederlands gebruikt, opteren voor een grotere eufemistische waarde.

zie kaart, kopen, kunnen, lopen, ontploffen, rekken, sterven.