Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

bliksem

betekenis & definitie

Het wnt zegt dat bliksem in verwensingen voorkomt en geeft daarvan een citaat uit Op- en ondergang van Mas Anjello, of Napelse Beroerte, een treurspel uit 1668 van Thomas Asselijn. Ook vermeldt het dat bliksem synoniem is met duivel, d.w.z. ‘in sommige platte uitdrukkingen’.

Als voorbeelden geeft het “Loop naar den bliksem!”, “Ik -geef er mooi de bvan”. Wat bij donder wordt opgemerkt over de weersverschijnselen, geldt zeker ook voor de bliksem.

Immers, wie alleen maar naar de bliksem wijst, trekt deze aan en zijn vinger zou verrotten en afvallen, zegt het volksgeloof (Hiller 1987: 25). Wij kennen ook nog voor de bliksem, als de bliksem en om de bliksem. En in ons recent enquêtemateriaal komt de verwensing voor je kunt door de bliksem getroffen worden!, die minachting en onverschilligheid uitdrukt en net als loop naar de bliksem betekent ‘bekijk het maar, je kunt me wat’.

Een variant hierbij is hij kan wat mij betreft door de bliksem getroffen worden! In 1974 stuurt een Amsterdamse correspondent aan Nico Scheepmaker, die dan onder de schuilnaam Hopper een rubriek over thuistaal verzorgt in de Volkskrant, de volgende anekdote: “Mijn broer was voor de oorlog bij een boer ondergedoken. Op een dag kregen zij stamppot zoete appeltjes, waar hij gek op was.

Hij riep dan ook: ‘oh heerlijk hete bliksem’, waarop hij zich een ongeluk schrok want hij kreeg van de baas ongenadig door de benen want, zoals de boer zei, in zijn huis werd niet gevloekt!” Mullebrouck (1984) geeft voor Vlaanderen loop naar de bliksem en help donderen! en loop rondom naar de bliksem! zie opdonderen.