het 20e en laatste der tot nu toe gehouden algemeene kerkvergaderingen in de r.-kath. kerk, duurde van 8 Dec. 1869 tot 20 Oct. 1870. Het werd door de bulle „Aeterni Patris” van 29 Juni 1868 door Pius IX saamgeroepen, waarbij ook de grieksche bisschoppen, de protestanten en andere niet-katholieken werden uitgenoodigd.
De vergaderingen werden gehouden te Rome in de St. Pieterskerk bij het Vaticaan. Als doel werd aangegeven de behandeling van de geloofsleer, de kerkelijke tucht, de kloosterorden, de oostersche kerken en missiearbeid, en de kerkelijk-politieke vraagstukken. Voor elk dezer 5 onderwerpen was reeds in 1865 een speciale commissie ingesteld. In politieke kringen, vooral in Duitschland, werd sterk tegen de bijeenroeping van dit concilie geageerd, omdat men vóórzag dat de onfeilbaarheid van den paus in zaken van geloof en zeden tot dogma zou worden verheven. Tegen dit laatste punt verzetten zich in Duitschland ook eenige katholieken onder aanvoering van den talentvollen Döllinger te München (overl. 1890).
Bij de opening van het concilie waren 747 bisschoppen aanwezig. Na twee openbare zittingen, die bijna geheel door het ceremonieel in beslag werden genomen, werden in de 3de openbare zitting (24 April 1870) de geloofspunten vastgesteld omtrent de leer van God als Schepper, de Openbaring en de verhouding tusschen Geloof en Rede (tegen Bautain, Hermes, Froshammer, Günther, Baader e. a.) en in de 4de zitting werd 18 Juli 1870 de onfeilbaarheid van den paus tot geloofspunt verheven. Slechts twee van de 535 aanwezige bisschoppen stemden tegen. Wegens den inval der Piemonteezen binnen Rome, werd de kerkvergadering den 20 Oct. 1870 verdaagd. De volledige verhandelingen van dit concilie met alle bijbehoorende stukken zijn verzameld in de Collectio Lacensis t. VII (Freiburg 1890) en daaruit afzonderlijk afgedrukt in ,,Acta et decreta sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani”, Freiburg 1892.
