bij de marine een vervallen rang; was dek- en onderofficier, en als zoodanig belast met de zorg voor alles wat met vlaggen, zee-instrumenten en kaarten, looden loglijnen, boeken, enz. (het S.-detail) in verband stond. Hij was den officieren behulpzaam bij het waarnemen van lengte en breedte, het looden (vooral bij het peilen van groote diepten) het opmaken van het bestek, enz. (zie Stuurmanskunst).
Bij de koopvaardij een in de stuurmanskunst geëxamineerd zeeman, die direct onder den kapitein (Schipper, zie ald.) staat, de zeewacht doet en dan verantwoordelijk is voor den goeden koers. Het examen ter verkrijging van een diploma als S. aan boord van koopvaardijschepen wordt afgenomen door een commissie te benoemen door den minister van handel, waterstaat en nijverheid (beurtelings te Amsterdam en te Rotterdam), volgens een reglement, vastgesteld bij kon. besluit van 17 Juni 1890 (St.bl. 106), gewijzigd Maart 1898 (St.bl. 65).
