Glandula thyreoidea, een hoefijzervormig, roodbruin gekleurd orgaan, gelegen voor den boog van het ringvormige kraakbeen en het bovenste gedeelte der luchtpijp, terwijl twee hoornen of lobben ter zijde van het schildvormige kraakbeen naar boven stijgen. Haar weefsel is zeer vaatrijk en bevat talrijke, ten volle gesloten blaasjes met een taai-vloeibaren inhoud.
Deze inhoud is het product van dit orgaan en wordt, bij gebreke van een eigenlijk uitloozingskanaal, uitgestort in de lymphvaten en langs dezen weg aan het bloed afgegeven. De S. is een voor het leven zeer gewichtig orgaan; wordt zij weggenomen, dan treden weldra zware stoornissen in de stofwisseling, inzonderheid in alle regeneratieve processen op, in de geneeskunde bekend als Cachexia thyreopriva, die niet zelden doodelijk is. Het is nog onzeker, of de verrichting van de S. alleen bestaat in het afscheiden van een voor het leven onontbeerlijke stof (bijv. het jodiumhoudende jodothyrine), of bovendien in de vernietiging van vergiftige stofwisselingsproducten. Aangeboren gemis of ontaarding van de S. zijn de oorzaken van de ziekte bekend als myxoedema (zie ald.) en waarschijnlijk ook van het cretinisme. Op te krachtige werking der S. zou daarentegen de Basedowsche ziekte berusten. Door toediening van versche of gedroogde S.zelfstandigheid van schapen of kalveren kan de verrichting der ontbrekende of ziekelijke S. gedeeltelijk worden vervangen; gunstige resultaten zijn bij de behandeling met bedoelde zelfstandigheid vooral verkregen bij' cachexia thyreopriva, myxoedema, cretinisme, zekere vormen van vetzucht en kropgezwellen. De invloed van het gebruik van 8.-zelfstandigheid toont zich vooral in het veel krachtiger werken der respiratorische stofwisseling, derhalve in een vermeerderde verbranding van suiker en vet. Men dient het toe in den vorm van versche of gedroogde stukjes, ook als extract op alcohol of glycerine. Een schildklierkuur mag alleen op voorschrift en onder controle van een medicus begonnen worden, wijl bij te groote hoeveelheden of te lang voortgezette kuur vergiftigingsverschijnselen en Basedowsche ziekte zijn waargenomen.Het weefsel der S. is bijzonder onderhevig aan woekerenden groei en aan de ontwikkeling van beursgezwellen. Deze gezwellen, welke dikwijls in groot aantal en slechts klein, dikwijls zeer groot en slechts enkel worden aangetroffen, nu eems een dunnen, dan weder een dikken, vezeilaehtigen, zelfs beemigen wand bezitten, bevatten een meer of min kleverige, soms tamelijk consistente vloeistof. Somtijds verdikt zich de vloeistof tot een vaste, gestremde massa. De herkenning van groote beurs ge zwellen der schildklier is dikwijls vrij moeilijk, wanneer zij een dikken wand bezitten. In zeer vele gevallen is het onmogelijk te bepalen of het beursgezwel van de klier zelve of, hetgeen dikwijls voorkomt, van het omringde celweefsel uitgaat. Behalve een misvorming, veroorzaakt het kropgezwel drukking op verschillende organen (luchtpijp, slokdarm, vaat- en zenuwstammen aan den hals). De hypertrophie van het zijdelingsche gedeelte is voor de keelholte en den slokdarm, opzwelling van het middelste gedeelte, vooral wanneer dit naar beneden tot onder het borstbeen groeit, voor de luchtpijp gevaarlijk.
