fransch staatsman,. geb. te Marseille 1825, advocaat te Parijs, bekleedde verschillende staatsbetrekkingen, kwam in 1857 in de Kamer, behoorde er tot de groep der „Vijf”, die er de oppositie vormden, doch scheidde zich in 1864 van de republikeinen af en werd een ijverig voorstander van een z.g. liberaal keizerrijk. In 1870 belastte Napoleon III hem met de vorming van een kabinet, waarin hij voor zich de portefeuilles van eeredienst en justitie behield.
Hij had nu te strijden tegen de rechterzijde en de linker groepen en bracht eenige veranderingen in de constitutie door een senaatsbesluit, dat bij plebiscit (van 8 Mei) werd goedgekeurd. Toen de candidatuur van den prins van Hohenzollern voor den spaanschen troon een oorlog deed voorzien, sprak hij in de Kamer de gedenkwaardige woorden, dat hij met een licht gemoed (a coeur léger) de verantwoordelijkheid van dien oorlog op zich nam. Tengevolge der verklaring van het wetgevend lichaam, dat het alleen een kabinet zou steunen, hetwelk in staat was het land in staat van verdediging te stellen (9 April 1870), moest hij aftreden. Hij ging nu naar Fontainebleau, later naar Italië en keerde in 1873 weder naar Frankrijk terug, waar hij als lid der Academie (sedert 1870) blijft deelnemen aan het openbare leven. Behalve werken op rechtsgeleerd gebied schreef hij Democratie et Uberté (1867), Lamartine (1874), Principes et conduite (1875), Thiers d VAcadémie et dans Vhistoire (1879), Le pape est-il lïbre d Rome? (1882), Michel Ange (1892), L’empire liberal, études, rêcits, souvenirs (1895—1901).
