naam van een drietal pausen:
1) J. I, heilige, paus van 336—352, bestreed de Arianen en werd door de bisschoppen op de synode van Sardica in 343 als scheidsrechter erkend; hierop berust o.m. een der hoofdaanspraken van den roomschen stoel op de suprematie in de kerk.
2) J. II, paus van 1503—13, voorheen Giuliano della Rovere genaam;d, geb. 1443 te Albizuola, neef van Sixtus IV, werd door deze tot bisschop en kardinaal benoemd en besteeg 1 Nov. 1503 den pauselijken troon. Hij verdreef Cesare Borgia (zie ald.), veroverde Bologna en andere steden en sloot in 1508 tegen de republiek Venetië met keizer Maximiliaan I, koning Lodewijk XII van Frankrijk en Ferdinand den Katholieken de ligue van Cambrai (Kamerijk). • Maar nauwelijks had Venetië door afstand van enkele steden hem tevreden gesteld, of hij sloot zich met deze republiek tegen Frankrijk bij de heilige ligue aan, waartoe ook Spanje, Engeland en Zwitserland toetraden. In eigen persoon voerde hij vervolgens oorlog tegen Frankrijk, waartegen hij zelfs een turksch hulpleger opriep. Tegenover het door Lodewijk XII en keizer Maximiliaan ter hervorming van het pausschap in 1511 bijeengeroepen concilie van Pisa, riep hij in 1512 een algemeene kerkvergadering samen te Rome. Hij overleed 21 Febr. 1513. J. maakte een begin met de herbouwing van de Sint-Pieterskerk en maakte zich als beschermer van Bramante en Michelangelo verdienstelijk ten opzichte der kunst.
3) J. III, paus van 1550—55, voorheen Gianmaria de’ Medici geheeten, noemde zich later del Monte naar de stamplaats zijner familie. Onder paus Paulus III in 1536 tot kardinaal verheven, werd hij als eerste legaat naar het concilie van Trente gezonden, waar hij ijverig de rechten van den H. Stoel verdedigde. Op zijn 66ste jaar werd hij tot paus gekozen. In 1551 heropende hij het concilie te Trente, dat echter reeds in 1552 weder uiteen moest gaan.
