GLAS, o. zekere harde, broze, doorschijnende stof, ontstaan door samensmelting van zand en kalK, gewoonlijk met nog andere stoffen vermengd om er bijzondere hoedanigheden aan te geven: fijn, gemeen glas; Boheemsch, Venetiaansch glas; gekleurd glas;
— één-, twee-, vier-, twaalf-, veertigtafelig glas, aldus onderscheiden naar het aantal platen of tafels, dat er in een schok gaat; eene staalgravure achter glas; in, op glas snijden, schrijven, graveeren, er met een diamant figuren op teekenen; op glas schilderen, er kleuren inbranden; geblazen glas (t. w. broeiglas, vensterglas, kristalglas); gegoten glas (spiegelglas, geribd en gegolfd glas); gesponnen glas; gebrand glas; knappen, springen als glas; zoo broos als glas; zoo helder, klaar, zuiver als glas, zeer doorzichtig: die vijver is zoo helder als glas, (ook) klaar begrijpelijk de zaak is zoo klaar als glas; (ook) helderklinkend haar stem is zoo zuiver als glas;
— de vloeibare massa die vast geworden, het glas oplevert het glas wordt bij eene temperatuur van ongeveer 5000° C. verwerkt;
—
—(glazen), voorwerp van glas vervaardigd; glazen plaat: het glas van een spiegel; een tooverlantaren met de daarbij behoorende glazen;
— vensterruit de glazen wasschen; Comelis had een glas gebroken voor aan de straat; de glazen insmijten, inwerpen, met steenen stukgooien;
— den boel, het huis door de glazen gooien, het huis in rep en roer brengen, ruzie maken, (ook) meer verteren dan men heeft;
— zijn eigen glazen insmijten (of inslaan), zijn eigen zaak roekeloos en moedwilig bederven;
— gekken en dwazen schrijven hun namen op deuren en glazen, zie GEK (2de art.);
— het glas (of de glazen), (ook) het geheele venster, het raam zij stond voor ’t glas; er lag veel moois voor de glazen (van een winkel);
— kerkraam, kerkvenster een geschilderd glas; de beroemde Goudsche glazen;
— het raampje van eene koets hij poogde het glas van het portier te laten zakken;
— glazen vat: (tuinb.) groenglazen klok om meloenen enz. te trekken en tegen koude te beschutten;
— (w. g ) zandlooper het glas keeren; het glas is uitgeloopen; inz. op schepen een zandlooper die in een half uur uitloopt, halfuursglas;
— (vandaar) de tijdsruimte van een half uur het schip zeilde drie mijlen in acht glazen;
— inz. als onderdeel van de wacht: het etmaal wordt aan boord verdeeld in zes wachten van vier uren elk. elke wacht in acht glazen;
— vier glazen in de hondewacht, twee uur na middernacht;
— de glazen slaan, door een of meer slagen op de klok kenbaar maken, hoeveel halve uren er in de wacht verstreken zijn;
— (ook; een kleine zandlooper bij het loggen in gebruik, logglas;
— (w. g.) flesch, glazen kolf
— glazen beker, kelk, roemer enz. waaruit men drinkt: een blad met glazen; het glas, de glazen vullen, volschenken; een glas ledigen, omslaan;
— te diep in ’t glas kijken, te veel het glas heffen, zich bedrinken;
— hij kan geen volle (of geen leege) glazen zien, ’t is een drinkebroer;
— (ook) het glas met zijn inhoud champagne per glas; een glas bier bestellen: een glas wijn inschenken; iets bespreken onder een glas (wijn), terwijl men met elkaar eene flesch ledigt;
— iemand een glas (glaasje) brengen, toedrinken, hem een dronk toewijden;
— een glaasje op zijn tijd houdt de mot uit de maag, matig drinken kan geen kwaad;
— (ook) de inhoud van het glas zij drinken een glas, zij pissen een plas, en laten de zaak zoo als zij was (schertsend van vergaderingen gezegd waarop niets wordt uitgevoerd);
— een lekker glas, een goed glas (wijn), van eene goede soort (van wijn enz.);
— er werd een goed (een stevig een slordig) glas (wijn) gedronken, eene behoorlijke hoeveelheid, wel wat te veel; zie verder GLAASJE;
— als benaming voor verschillende voorwerpen van glas, die alleen in het verband glas kunnen heeten, en anders met eene samenst. genoemd worden; horlogeglas een nieuw glas op zijn horloge laten zetten; lampeglas draai de vlam wat neer, het glas zal springen: lens een verrekijker bevat vijf glazen; er is een glas uit mijn bril gevallen, (ongewoon) weerglas, barometer het glas is gezakt.
