BATTERIJ, v. (-en), eenige stukken geschut, samen opgesteld om eene vijandelijke stelling te beschieten; de verdedigingswerken waarachter dat stuk is geplaatst; tactische eenheid der artillerie; een bepaald getal vuurmonden met de bediening: elk regiment veldartillerie bestaat uit 6 batterijen; rijdende batterij, de veldbatterij (samen beweegbare batterij genoemd) naarmate de manschappen al dan niet bereden zijn; vaste batterijen; horizontile batterij, wier borstwering geheel boven den beganen grond wordt opgeworpen;
— ingezonken batterij, waarbij een gedeelte van den grond tot borstwering dient; geblindeerde of gekasematteerde batterij, die door balen en aarde tegen het vijandelijke vuur gedekt zijn;
— gebroken batterij, waarbij de lijn der borstwering zaagvormig is;
— drijvende batterij, op schepen of vlotten geplaatst;
— iedere geschutlaag op een oorlogsschip; eene batterij staat te boord, wanneer de kanonnen buiten de geschutpoorten uitsteken; de batterij is ingehaald, wanneer de kanonnen daarbinnen zijn getrokken: eene batterij opwerpen, die van facinen, palen, schanskorven maken;
— de batterijen laten spelen {spreken), het geschut afvuren;
— eene batterij tot zwijgen brengen;
— achter de batterij kruipen, zeer bang zijn;
— in batterij komen, de vuurmonden van de wagens nemen om te schieten, in positie komen om te vuren;
— (gew.) iets op de batterij brengen, te berde brengen;
— (gew.) iem. behoorlijk op de batterij brengen, hem voorstellen;
— van batterij veranderen, eene andere tactiek volgen om zijn doel beter te kunnen bereiken;
— (gemeenz.) de billen; de batterij laten spreken, winden laten;
— in batterij komen, aan zijne natuurlijke behoefte voldoen
— achter de batterij liggen, achter zijne vrouw in bed liggen;
— iem. op zijne batterij geven, komen, hem een pak slaag voor zijne billen geven;
— eene batterij knikkers hebben, zeer veel knikkers;
— (nat.) electrische batterij, eene verbinding van een zeker aantal Leidsche flesschen die zoo verbonden en geïsoleerd zijn, dat zij te gelijk ontladen kunnen worden;
— eene galvanische batterij, verbinding van galvanische elementen.
