Groot woordenboek der Nederlandse taal

Van Dale Uitgevers (1950)

Gepubliceerd op 01-01-2021

STANDAARD

betekenis & definitie

m. (-en, -s), STANDERD, m. (-s),

1. vaandel: zich onder iematids standaard scharen (meestal fig.), zich bij een bepaalde partij of groepering aansluiten ; de standaard planten; — inz. vaandel der cavalerie van klein formaat, dat aan een korte stok wordt gevoerd: de standaard is kleiner van afmeting dan het vaandel; — vlag gevoerd door H.M. de Koningin en de leden van het Koninklijk Huis; — (marine) vierkante Nederl. vlag, welke driehoekig is uitgesneden en door een kapitein ter zee, eskader- of divisiecommandant op zijn vlaggeschip wordt gevoerd;
2. stok van vaandel, banier of wimpel: de vaan hangt bij de standerd neer ;
3. as ; — spil van een molenwiek of schijfloop ; — (zeew.) schacht van een roer: de standaard of koning van het roer, van het spil;
4. een op een voet staande staaf, geschikt om iets te ondersteunen of om er iets aan op te hangen ; in het alg. gestel met voetstuk waarop iets rust: standaards en houders voor voor snijmessen, flessen enz. ; de standaard van een fiets; een standaard voor paraplu’s ; vgl. boekenstandaard ;
5. wettig exemplaar van een eenheid van maat of gewicht, dat als blijvend model voor de wettelijke voorgeschreven grootte der eenheid wordt bewaard; legger; slaper: standaard van de meter, het kilogram ;
6. vaststaand erkend voorbeeld of model; maatstaf, criterium : Cicero’s taal werd de standaard voor de humanisten;
7. (muntw.) edel metaal dat tot wettelijke maatstaf van waarde is aangenomen : landen waar het goud standaard is ;
8. muntregeling of muntstelsel waarin een edel metaal (goud of zilver) tot wettelijke maatstaf van waarde is aangenomen : zilveren, gouden standaard; dubbele standaard, muntstelsel waarin zowel het goud als het zilver standaard zijn;
9. bep. peil van voortreffelijkheid, bep. graad van hoedanigheid beschouwd als doel of als maat: een bepaalde standaard bereiken; vgl. levensstandaard;
10. bepaalde hoeveelheid timmerhout (de grootte van deze maat wisselt, soms 1½ registerton, ook 162 kub. Eng. voet): een lading van 2000 standaard gezaagd hout.