I. v. (.. boten),
1. klein open vaartuig, gewoonlyk door riemen voortbewogen, een bootje huren; — zeil- of motorscheepje: hij is met de boot weg; — in ’t bijz.: roeivaartuig door een groot schip meegevoerd; reddingsboot: de bemanning ging in de boten, verliet het schip; — een boot uitzetten, uit het schip te water laten; — (myth.) Charons boot, waarmee Charon de zielen der afgestorven naar de onderwereld voert; — (fig.) de boot afhouden, niet meedoen, terwijl anderen werken; zich aan zijn plicht onttrekken; — (volkst.) de boot is aan, de poppen zijn aan ’t dansen; — eerst in de boot, keur van riemen, wie het eerste komt, heeft de voorkeur; — van de boot komt men in ’t schip, men komt van het kleinere tot het grotere, van kwaad tot erger; — iemand in zijn boot(je) krijgen, hem tot zijn belangen of tot zijn denkwijze overhalen; — fig., vgl. huwelijksbootje.
2. klein zeewaardig vaartuig met een of twee masten; vgl. kanonneer-, loodsboot enz.; — zee vissersschip, kleiner dan een buis; — (gew.) platbodemd vaartuig, praam of bak, van voren spits, van achteren plat, dienende tot het vervoer van vee, hooi, mest, baggeraarde enz..
3. verkorting van stoomboot enz., inz. die van een vaste dienst: de boot naar Den Briel; de Harlinger boot; — ook wel van grote schepen: de boten van de Holland-Amerika-Lijn; een Indische boot.
II. v. (boten),
1. ieder der samenstellende delen van een bootjesketting.
2. het grote gouden of zilveren, vaak met diamanten bezette middenstuk, tevens slot, van een halssnoer zoals Fri. en Holl. vrouwen droegen; (ook) dat middenstuk als broche: een juwelen, diamanten boot; vgl. halsboot.
III. v. (boten),
1. (veroud.) vat of fust waarin zuidelijke wijnen vervoerd worden.
2. (Zuidn.) inhoudsmaat, omstreeks ½ hl; mand om kalk of steenkolen te meten.
IV. m. en v. (boten), bos, bundel gerepeld vlas; — (Zuidn.) een bundel ruw vlas die men in het water legt om te roten; (ook) een bundel gezwingeld vlas.
