Groot woordenboek der Nederlandse taal

Van Dale Uitgevers (1950)

Gepubliceerd op 01-01-2021

Bal

betekenis & definitie

I. BAL

m. (-len),
1. bolrond lichaam; in ’t bijz. zulk een betr. klein hol voorwerp van gummi e.d. waarmede kinderen zich vermaken door het op te gooien en te vangen; bolrond massief of hol lichaam dat bij allerlei spelen als kaatsen, kegelen, biljarten, voetballen, tennissen enz. dienst doet; — een in bolvorm samengepakte hoeveelheid sneeuw waarmede geworpen wordt, sneeuwbal ; — een bal (balletje) gehakt, fijngehakt vlees in bolvorm samengepakt; — (biljartspel) een bal stoppen, in de zak brengen ; — de bal verloopt, komt in de zak terecht, zodat behaalde punten verloren gaan; — een bal maken, zo stoten, dat men er punten mee verwerft; — die bal is niet te maken, zoals de ballen nu liggen, kan ik er geen goede stoot van maken; een mooie bal; een gemakkelijke balde bal misslaan, (fig.) het mis hebben, verkeerd oordelen of raden, bezijden de plank zijn (min juist: de plank misslaan); — (spreekw.) wie kaatst moet de bal verwachten, wie iemand iets scherps toevoegt of een poets bakt, moet het zich getroosten, dat hij met gelijke munt betaald wordt; — iem. stok en bal geven, zie Stok;
2. benaming voor allerlei min of meer bolronde voorwerpen : prop ; — suikerballetje ; — knop van een sjako ; testikel, zaadbal; (zegsw.) ik weet er geen bal van, volstrekt niets; ook: hij weet er de ballen van;
3. bal van de voet, van de hand, de welving achter de tenen (vingers); bij paarden; achterste deel van de hoefzool;
4. (Barg.) gulden.

II. BAL

o. (-s),

enigszins grote danspartij : bal houden; naar ’t bal gaan, een bal geven ; — na afloop bal, (ook) bal na, na afloop (der voorstelling) zal er gedanst worden ; het bal openen, de dans beginnen; — bal masqué, gemaskerd bal, waarop de dansers gemaskerd zijn; — bal champêtre, bal in de open lucht; — (fig.) het is (er) weer bal, ze zijn weer aan de gang.

III. BAL ook BALT, BALS, bn.,

1. (gew.) boos, driftig, onrustig ; (nog in: balorig, balsturig);
2. schuw (van vogels gezegd).