Groot woordenboek der Nederlandse taal

Van Dale Uitgevers (1950)

Gepubliceerd op 01-01-2021

Aarde

betekenis & definitie

v. (mv. aarden in de bet. aardbollen of soorten van aarde),

1. de planeet die wij bewonen;
2. aardbodem ; — op aarde zijn, verkeren, zich onder de levenden bevinden; — over of boven aarde staan, nog onbegraven zijn; — ter aarde bestellen, begraven; — in de schoot der aarde, in het graf; (ook) nog in de grond bedolven, nog niet uitgegraven; — van de aarde scheiden, weggaan, weggenomen worden, sterven ;
3. de vaste grond der aarde, in tegenstelling met het water en de dampkring;
4. de aardbol als woonplaats van mensen, in tegenstelling met de hemel, het verblijf van hogere wezens: hemel en aarde bewegen, alles in beweging brengen, alles in het werk stellen;
5. de begane grond : ter aarde werpen ; — de ogen ter aarde slaan, neerslaan ;
6. (oneig.) het gehele mensdom ;
7. (stofnaam) vormloze vaste stof (bep. een donker gekleurd mengsel van anorganische en organische stoffen) die een der bestanddelen der buitenste aardschors uitmaakt ; — volgens de oude opvatting een der vier elementen ; — onder de aarde zijn, liggen, dood en begraven zijn; — zwarte aarde, die zeer rijk is aan humus: het land van de Zwarte Aarde, een zeer vruchtbare streek in de Oekraïne;
8. de bodemlaag waarin de planten groeien; — het heeft veel voeten in de aarde, het kost veel moeite; — dat valt in goede aarde, valt in de smaak, is zeer welkom;
9. in ’t bijz.: teelaarde;
10. de kleiachtige en kneedbare stof waaruit aardewerk vervaardigd wordt; — van aarde, uit het stof der aarde gevormd, (fig.) broos, vergankelijk; — aarde wil van aarde niet, de aardse mens is aan het aardse gehecht en doet er ongaarne afstand van;
11. (scheik.) ben. voor de oxyden van een aantal metalen, inz. van aluminium, gallium en indium, die bij het betasten een aardachtige indruk geven; Engelse aarde, donker-asgrauwe of bruinachtig grijze delfstof, tot het polijsten van metaal gebezigd ; — Brusselse aarde, mengsel van klei en ijzeroker, bijzonder geschikt tot het schoonschuren van vettige stenen voorwerpen; — blauwe aarde, door sporen van ijzeroxyd blauw gekleurd ijzerfosfaat; — rode aarde, roodaarde (zie ald.);
12. (electr.) geleidende verbinding met de aardbodem.