Open monumentendag vindt elk jaar plaats in het tweede weekend in september. Tijdens de open monumentendag zijn alle monumenten in een stad of plaats voor al het publiek gratis te bezichtigen.
Elk jaar wordt de landelijke open monumentendag georganiseerd. Hierbij worden de monumenten in een stad gratis opengesteld voor publiek. De geopende monumenten zijn niet alleen gratis te bezichtigen, er worden ook rondleidingen en andere leerzame activiteiten georganiseerd. Hoe open monumentendag precies wordt ingevuld, verschilt per stad en per gemeente. Het is in ieder geval de uitgelezen kans om plekken en gebouwen te bezoeken waar men normaal niet zo snel naar binnen zou lopen.
Ieder jaar heeft open monumentendag ook een landelijk thema. Hoe steden of gemeenten dit invullen, is aan hunzelf, maar men probeert de nadruk van het bezichtigen van de monumenten wel in overeenstemming te brengen met het thema.
