Van Alexander tot Zeus Lexicon

Eric Moormann en Wilfried Uitterhoeve (2007)

Gepubliceerd op 08-03-2017

Keyx & Alkyone

betekenis & definitie

Keyx & Alkyone. Het tweetal – Alkyone een dochter van de god van de winden, Aiolos; Keyx een zoon van Phosphoros (de ochtendster) – vormde het koningspaar van Trachis. De echtelieden durfden zich in hun huwelijksgeluk, naar Apollodoros meedeelt, te vergelijken met Zeus en Hera. Zeus veranderde haar in een ijsvogel, hem in een zeemeeuw.

Anders is het verhaal in de uitvoerige versie van Ovidius. Keyx moest een zeereis ondernemen, in weerwil van angstige waarschuwingen van zijn geliefde echtgenote. Hij werd verrast door een storm, verdronk en verscheen aan Alkyone in een droom om haar over zijn verdrinkingsdood te berichten. Toen Alkyone de volgende ochtend op het strand zijn lijk aantrof, werd ze in haar wanhoop veranderd in een vogel met klaaglijk geluid. De goden stonden Keyx toe dezelfde transformatie te ondergaan. Op deze wijze leefden ze gelukkig verder. Ook zonder Ovidius’ expliciete mededeling is het waarschijnlijk dat ze wer-den veranderd in ijsvogels (in het Grieks alkyones). Aiolos verschaft hun jaarlijks tijdens hun broedtijd, die in de winter valt, zeven kalme dagen.

IJsvogels zijn in de middeleeuwen het symbool van gelukkige echtparen. Het verhaal van Keyx en Alkyone doet reeds de ronde in 14e-eeuwse dichtwerken van Guillaume de Machaut, Chaucer en Gower. Het vindt in de 18e eeuw enkele malen zijn weg naar het muziektheater, bijv. in een opera van Marais/La Motte 1706. Ravel schreef in 1902 een cantate op tekst van de gebroeders Adenis.

Een enkele schilder brengt elementen van het verhaal van Ovidius (de droom, het uitkijken over zee, het vinden van het lijk) in beeld: Carpaccio ca. 1495-1500, Gessi eerste decennia van de 16e eeuw, Kratzenstein Stub 1810 en Eckersberg 1813.