In dit woord zijn drie woorden saamgeloopen, waarvan de beide laatst behandelde weder op éénzelfde woord teruggaan. De verschillende woorden hebben op elkanders beteekenis onderling ingewerkt.
Ie. De naam van het prinsdom, daarnaar van den vorst, het geslacht enz. Dit is overgenomen uit het fra. Orange; in den vorm Orange is dit woord gekomen uit mlat. Arausia of Auraica; Willem van Oringen (rijmend op : dwingen) was in onze mnl. letterkunde bekend, doch toen later in 1530 de Nassau’s het prinsdom Orange erfden, was die vorm al lang vergeten, en werd het Orange, Orangien, Oranje. Gr.
Placaatb. 3, 32 a: „Wilhelm by der gratie Godts, Prince van Orange, Grave van Nassau” (1572); v. Lummel,‘TV. Geuzenliedb. 63: „Een Prince van Oraengien Ben ick vry onverveert”. Al spoedig werd de naam in verband gebracht met de woorden oranje (vrucht) en o. (kleur), en het in ’t Antw. Liedb. (1544) voorkomend Prince v. Araengien en Van Aranien den Princier (bl. 300 en 309) zijn alleen aan die contaminatie (zie de vrucht) toe te schrijven.
De oranjekleur werd het symbool van het oranjehuis. Toen in 1702 Willem III kinderloos stierf, kwam het prinsdom Oranje aan Frankrijk terug, doch al de leden uit de familie van W. I voerden den titel Prins v. Oranje: in de 18e eeuw dikwijls met bijvoeging van: en Nassau, waaruit de geslachtsnaam Oranje-Nassau ontstaan is; na de restauratie werd de titel van den troonsopvolger: Prins v. O. 2e. De naam van de vrucht.
De oudste vormen, die ze in onze taal droeg, is arance en araynge, later araengne, arangie, terwijl in de 16e eeuw de a schijnt te zijn vervangen door de o onder invloed van den kleurnaam orange; gewestelijk bleef echter de a (W.-Vla.) Het woord komt uit arab. narang, (zie Dozy, Oosterl.) ; door middel waarsch. van het spa. naranja, waarnaast port. laranja, it. arancio, mlat. arangia, arancium. In het fra. werd de a reeds in de M.E. verdrongen door de o omdat men daar verband zag in den naam met or = goud. Oranjeappel werd ook wel appeltje van Oranje genoemd door gedachte aan Oranje(l). 3e. De naam van de kleur, nml. rood met geel vermengd; deze is op het eind der M.E. overgenomen uit het fra. oranje, dat ook de kleur van de oranjeappelen aanduidde.
