palabber

betekenis & definitie

palabber [bespreking]. Palabber betekent eigenlijk niets dan ‘een woord’, en is het Spaanse palabra, dat ook als palavra kan geschreven worden (omdat b en v in het Spaans niet verschillen) en steeds die laatste vorm heeft in het Portugees. Het woord is door de Spanjaarden en Portugezen in zwang gebracht bij de negers, en via dezen tot ons gekomen, gelijk het dan ook alleen in gebruik is onder de Nederlanders op Afrika’s westkust, of waar door onze schrijvers van de bevolking van die kust wordt gewaagd. Palabber is waarschijnlijk de gewone negeruitspraak en daarom ook de meest gebruikelijke vorm. Somtijds leest men palaber en enkele schrijvers geven de voorkeur aan de vorm palaver. Zie Tengbergen, Reistocht en Expeditie naar de Nederlandsche Bezittingen ter Westkust van Afrika, p. 37, noot.

Daar het woord van Europese afkomst is, mag men vermoeden dat het oorspronkelijk gebruikt werd om een woordenwisseling, mondgesprek of onderhandeling met Europese handelaars of autoriteiten aan te duiden. Zie hier een paar voorbeelden van dit gebruik. H. Muller Szn., De afstand der Kust van Guinea aan Engeland, p. 6: ‘In de te Cape Coast verschijnende West-African Herald komt een uitvoerig verslag voor van een onlangs op het kasteel van Elmina gehouden palabber of vergadering, waaruit zoowel de ijverige pogingen van de daar aanwezige Engelsche autoriteiten en onderhandelaren blijken om de Negers over te halen zich onder Engelsche vlag te stellen, als de onveranderlijke weigering der laatsten om daaraan te voldoen.’ Roëll, in Jaarboek van de Nederlandsche Zeemacht, 1875—76, p. 302: ‘De Koningen eischten, dat wij zouden gaan naar dezelfde plaats, waar het vorige jaar de Commodore Hewitt was geweest tot het houden van een palaver’; p. 307: ‘De heer Pape begon dit palaver met de mededeeling van het gebeurde acht maanden geleden.’

De negers gebruiken echter het woord palabber ook voor hun onderhandelingen onder elkaar, vooral van hun rechtsgedingen. Gramberg, Afrika’s Westkust, p. 65: ‘De rechtsgedingen, palabers genoemd, die voor de vergadering [der Kromsgroten] worden gebracht, beginnen met het drinken van rum; want zoowel de eischer als de beklaagde is verplicht twee flesschen vooruit te betalen. Zulke rechtsgedingen zijn uiterst langwijlig en luidruchtig; de Neger, die zijne zaak voordraagt, houdt er van om veel over zijne familie uit te weiden, en begint gewoonlijk met zijn grootvader of overgrootvader,’ enz. De Marrée, De Goudkust, II, p. 53: ‘De algemeene Elminasche Regeering bestaat uit den Koning, een tweeden Koning, een Onderkoning, die eigenlijk eerste Secretaris is, en nog eenen anderen Secretaris, welke tevens in alle palabbers het woord voert.’

In de derde plaats worden, bij overdracht, ook de geschillen, de rechtskwesties zelf, palabbers genoemd. De Marrée I, 25: ‘Het recht van den sterkste heerscht hier, en waar dit niet geldt vormen zij [de negers] een allerwanvoegelijkst denkbeeld van het recht van eigendom, en de uitspraken over verschillen (palabbers) van dien aard zijn allerellendigst.’ Aldaar p. 28: ‘Het ellendige denkbeeld dat zij vormen van het recht van eigendom, geeft aan hunne twistzucht oneindige stof van verschillen (palabbers).’ Aldaar p. 159: ‘Een Neger had, bij zekere afdoening van zijn palabber of geschil te Elmina, kennis gemaakt met een der Elminasche.’