kipersol 1

betekenis & definitie

kipersol [zonnescherm]. Kipersol of Quipersol is een Nederlands-Indische verbastering van het Portugese quitasol ‘zonnescherm’. In oudere boeken vindt men het nog in de echte Portugese vorm, bijvoorbeeld in Begin ende voortgangh, Eerste schipvaerd, p. 77, waar wij lezen: ‘Te Panarucan zijn veel swarte Christenen. Zij gaen gekleedt met een paar lange indiaensche boxens [broek], ghelyck men ghemeynlick in Persiën draeght, maar heel barrevoets; altoos eenighe slaven achter haer hebbende, die hun een quitasol ofte sonneweerder over ’t hoofd houden.’ Later vindt men verbasterde vormen, bijvoorbeeld bij Valentijn II, 1, p. 257, Kitasol. Bij Visscher, Mallabaarse brieven, p. 45, leest men: ‘Alle personen van enig aanzien dragen een quiperzol boven hun hooft, om de hette der zonnestralen af te keren, en de vrouwen zouden zich schamen uit te gaan, indien een slaaf dezelve niet nadroeg of haar boven het hooft hielde’; en p. 96: ‘de kinderen der Europeanen worden doorgaans zorgvuldig bewaart voor de stralen van de zonne, gebruikende als zij uitgaan zonneschermen, quipersols genoemt.’ De meest verhollandste vorm, kipersol, is ook de jongste. Men leest die bijvoorbeeld in Batavia in derzelver gelegenheid, deel III, p. 6, waar van de Bataviase dames gezegd wordt: ‘Deeze fraay versierde juffrouwen kunnen niet naar de kerk gaan, of zij moeten ten minsten één slaaf achter zich hebben met een grooten kipersol of zonnescherm, om de hitte af te keeren.’

Quitasol, waarvoor men ook guardasol zegt, is samengesteld uit quitar ‘verlaten, verwijderen, afschaffen, afweren’ en sol ‘zon’. Men gebruikt het ook voor een zonnehoed.