kakatoe 1

betekenis & definitie

kakatoe [bepaalde vogel]. Deze schrijfwijze is geloof ik de meest gebruikelijke en bewaart beter de oorspronkelijke vorm dan kakketoe, dat door De Vries en Te Winkel en ook door Van Dale is aangenomen. In het Engels zegt men cockatoo.

Ieder weet dat kakatoe een geslacht van papegaaien is, zich onderscheidende door een kuif op de kop, een grote, gekromde, scherpgepunte en krachtige snavel, en in witte en zwarte soorten voorkomende. Het vaderland van deze vogels zijn de Molukse of Papoease eilanden en hun naam, evenals die van de kasuaris, behoort dan ook naar alle schijn oorspronkelijk in de talen van die eilanden thuis. Die naam is tot de Maleiers gekomen en luidt bij hen kakatoewa. Uit het Maleis is deze in de talen van Europa overgegaan; maar dat hij oorspronkelijk Maleis zou zijn, is hoogst onwaarschijnlijk. In die taal zou hij een samengesteld woord moeten zijn, maar de verbinding van kaka met toewa geeft geen zin en in de Maleise landen geldt evengoed als bij ons de regel dat dieren uit vreemde landen komende, doorgaans hun uitheemse namen behouden.

Kakatoewa heeft intussen in het Maleis nog twee wel niet algemeen bekende, maar toch genoegzaam vaststaande betekenissen. Volgens Crawfurd, in Journal of the Indian Archipelago, 1850, p. 183, betekent het a vice, a gripe, dat is een nijptang. Het is zeker meer waarschijnlijk dat men dit werktuig kakatoewa heeft genoemd, omdat zijn vorm en gebruik aan de snavel van die vogel herinnerden, dan dat de vogel naar de nijptang is genoemd, zoals Crawfurd schijnt te menen. Ook Klinkert, in zijn Supplement op het Maleis-Nederlandse woordenboek van Pijnappel, kent die betekenis van ‘nijptang’, maar bovendien ook die van een ‘soort van pagaai’ of ‘schepriem’. Dit laatste voorwerp wordt niet nader beschreven, maar moet toch ook, dunkt mij, gekenmerkt zijn door iets in zijn vorm dat aan een kakatoe doet denken. Pijnappel heeft in de tweede uitgave van zijn woordenboek ook de betekenissen van ‘nijptang’ en een ‘soort van pagaai’ opgenomen.