baljaren, baljaarden

betekenis & definitie

baljaren, baljaarden [rumoer maken]. Ook dit woord is uit het Spaans of het Portugees afkomstig, maar is niet rechtstreeks uit het Iberisch schiereiland, maar door tussenkomst van de negerslaven in West-Indië tot ons gebracht. Het is het Spaanse baylar of Portugese bailar ‘dansen’ (hetzelfde als het Italiaanse ballare, waarvan ons bal, ballet en ballade). Baljaren is een woord waarmee in Suriname het dansen van de negers wordt aangeduid. Een baljaarpartij is een ‘negerbal’, waarop zij de dans door hun gezang en het slaan op de trom begeleiden. Zie Van Hoëvell, Slaven en vrijen, deel II, p. 87. Het woord baljaren is in dat mengelmoes van talen dat de negers in West-Indië spreken, door eenvoudige letteromzetting uit bailar ontstaan.

Uit West-Indië is dit woord met enige wijziging zowel in vorm als in betekenis ook naar Nederland overgewaaid. Men schreef het hier baljaarden en hechtte er de betekenis aan van ‘rumoer’ of ‘getier maken’. Trouwens, die negerdansen onderscheiden zich ook weer door luidruchtigheid. Men vindt dit woord meermalen in Willem Leevend, bijvoorbeeld deel IV, p. 291: ‘Want die ondeugende kaerel komt altijd op het laatst aanspringen en baljaarden.’ Andere plaatsen, waar de betekenis van ‘rumoer maken’ nog duidelijker is, heb ik tot mijn spijt verzuimd aan te tekenen.

Een andere afstammeling van het woord bailare is door tussenkomst van het Frans uit het Oosten tot ons gekomen. De Portugezen noemden de Indische dansmeisjes in hun taal bailadera, dat eenvoudig ‘danseres’ betekent. Hieruit is, door de lispende uitspraak van de l in het Portugees, bayadère ontstaan, dat in de meeste talen en ook bij ons de bijzondere naam van de Indische dansmeisjes (namelijk uit Hindoestan, niet van de Javaanse, die ronggeng of talèdèk genoemd worden) gebleven is. De Engelsen noemen ze met een inlands woord natch of nautch. Canter Visser, Mallabaarse brieven, p. 73, spreekt van baljadores, klaarblijkelijk het mannelijk waaraan bailadera of baljadera als vrouwelijk beantwoordt.