Total Dutch

Ton Spruijt (1999)

Gepubliceerd op 08-10-2020

Yankee Dutch

betekenis & definitie

Hoewel de term spottend is bedoeld, valt onder ‘Yankee-Hollands’ de ver doorgevoerde veramerikanisering van de door de eeuwen heen gebezigde moedertaal van de Nederlandse immigranten in de Nieuwe Wereld. Een mengtaal die bestond uit Nederlandse woorden, verbasterd Nederlands en Amerikaans, aangevuld met correct Amerikaans.

Deze mengelmoes werd door de Amerikanen, maar ook door de Hollanders zelf, beschouwd als onbeschaafd en minderwaardig koeterwaals. Het Yankee Dutch is het best te vergelijken met de talloze woorden uit het Amerikaans (Engels) die tegenwoordig officieel in de Nederlandse taal zijn opgenomen, zoals outgedropt, scratcht, piepel (van people), stripteaseuse, e-mailen (niet te verwarren met emaillen), backte enz.Als bewijs dat de (taal)geschiedenis zich herhaalt nog enkele voorbeelden uit het Yankee Dutch met daarachter de huidige ‘erkende Nederlandse spelling’ (zie ook Dutch English):

gemoefd moven gesjood geshowed inpoeten input koren corn(flakes)

(op)geklierd clearing opstaarten opstarten troeble trubble(s)

shoppen shoppen Als noot de hamvraag: 'Isyankee Dutch?’ Over de herkomst van het woord 'yankee' hebben talloze woordvorsers zich door de jaren heen de hersenen gepijnigd. Van hun bevindingen kan een klein boekwerk samengesteld worden. Hieronder slechts een korte samenvatting van de zin- en onzin met betrekking tot het fenomeen 'yankee’:

- Het woord is afgeleid van Janke (Janneke, Jantje). Hoezo en waarom? Wel erg simpel gesteld, en daarom afgekeurd!
- ‘Yankees' zou een samenvoeging zijn van de twee meest voorkomende Nederlandse voornamen, te weten Jan en Kees. En Piet dan? Zou derhalve yanpete(s) niet logischer zijn geweest? Deze onzin wordt vooral in Nederland veel verkondigd.
- Oorspronkelijk zou het yankey zijn geweest. Het woord verwijst naar de naam van een Nederlands schip of was het de voornaam van de kapitein, van wie de achternaam niet bekend is? Dit verhaal kan dus ook in de prullenmand.
- ‘Yankees' is het resultaat van een verkeerde uitspraak door de indianen van het woord English in het Frans! Anglais werd Yengees, en opeens werd het Yankees met een harde k.Zeer onwaarschijnlijk!
- Ook uit het indiaanse kamp komt als mogelijke herkomst de verkeerde uitspraak, in dit geval door de Engelsen, van het indiaanse eankke, een benaming voor slaaf of lafaard. Wel erg ver gezocht.
- Om bij de indianen te blijven,'yankees’ zou een verbastering zijn van de zogenoemde Yaquis, plaatselijke bewoners die behoorden tot een van de indianenstam men. En verder?
- ‘Yankee’ komt van yankie, wat in het Schotse dialect zoiets betekent als 'scherpzinnig en pienter’. Dit kan niet juist zijn, want 'yankee’ was aanvankelijk een pure scheldnaam.
- Als 'yankee’ toch uit het Nederlands is afgeleid, rest ten slotte als de meest aannemelijke verklaring de kaaslezing. Reeds in de zeventiende eeuw werd de Hollander door een buitenlander uitgescholden voor Jan Kaas. In de tijd, toen de Engelsen en de Hollanders met elkaar overhoop lagen, met de indianen als lijdend voorwerp, werd het woord 'kaas’ uitgesproken als 'kees' (caesse, kose, kes/). 'Jan Kees’ komt in het EngeIs over aIs meervoudsvorm, dus in het enkelvoud wordt dat 'Jankee'-yankee.

Ter staving van deze uitleg de nog steeds gebruikte Nederlandse 'kaasterm': klaar is kees (de kaas is klaar).