De escalatieladder van de Oostenrijkse econoom en conflictonderzoeker Friedrich Glasl (1941) geeft de ontwikkeling van een conflict weer. Elke stap op de ladder heeft gevolgen voor het gedrag van mensen, voor hun houding en hun manier van denken. De escalatieladder verloopt in drie fases.
Bij iedere stap, omhoog en omlaag, moeten partijen over drempels heen stappen. Dit gebeurt door prikkels. Voorbeelden van prikkels zijn: een incident, een uit de hand gelopen telefoongesprek, een slecht gevallen brief of e-mail etc. (omlaag) en het krijgen van begrip voor een reactie, het ontvangen van waardering, een aangeboden excuus etc. (omhoog). Fase 1 heeft betrekking op situaties waarin zich (af en toe) spanningen voordoen. De oplossingen zijn voorhanden en betrokkenen komen er via enkele contacten wel uit. Emoties spelen een rol, al gaat men nog beheerst met het probleem om. De kern van de eerste fase is: betrokkenen streven win-win-situatie na. Zij willen er samen uitkomen en proberen een breuk met elkaar te voorkomen. In deze fase is bemiddeling mogelijk door vrienden/collega’s. In fase 2 ontwikkelt het conflict zich tot een hardnekkiger geschil. De win-win-oplossing is verdwenen. De interactie tussen betrokkenen wordt harder en kost veel negatieve energie. De kern van de tweede fase is: betrokkenen kiezen voor win-verlies-situatie. De ene probeert te winnen en de ander te laten verliezen. In deze fase kan mediation een oplossing bieden om het conflict te hanteren. In fase 3 zijn betrokkenen voortdurend bezig elkaar te beschadigen. Vaak verergeren anderen het conflict. De wens om de ander te beschadigen is groot. Eigenlijk wil men geen oplossing meer. Het gedrag mag voor anderen onbegrijpelijk zijn, voor betrokkenen lijkt het zinnig. De kern van de derde fase is: betrokkenen stevenen af op een verlies-verliessituatie. Arbitrage en rechtspraak zijn overgebleven om het conflict te slechten.
