Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 10-01-2025

BLEKEN

betekenis & definitie

(Fr.: blanchir; Du.: bleichen; Eng.: to bleach), het verwijderen van gekleurde verbindingen uit produkten als textielvezels, oliën, haren, leer, hout, lijm, papier en suiker, zonder dat deze zelf worden aangetast. Men kan de gekleurde verbindingen verwijderen met adsorptiemiddelen of door ze met chemische middelen (bleekmiddelen) om te zetten in kleurloze verbindingen, die soms met water kunnen worden weggewassen. Het bleken van wasgoed in de zon wordt bewerkstelligd door ozon, die zich vormt door bestraling van luchtzuurstof met UV-straling van de zon.

Bleekmiddelen kunnen worden verdeeld in oxiderende bleekmiddelen, die de aanwezige kleurstoffen oxideren tot (meestal uitwasbare) kleurloze verbindingen, en reducerende bleekmiddelen, die in het algemeen minder sterk aantasten dan de oxiderende en absorberende bleekmiddelen.

Oxiderende bleekmiddelen zijn bijv. hypochlorieten, zoals HClO en natriumhypochloriet of eau de la Baracque; kaliumhypochloriet of eau de Javelle, calciumhypochloriet of bleekpoeder; peroxiden, zoals bariumperoxide BaO2, natriumperoxide Na2O2, waterstofperoxide H2O2 en magnesiumperoxide MgO2; perzouten, zoals kaliumpermanganaat KMnO4, kaliumpersulfaat K2S2O8, natriumperboraat NaBO3, natriumpercarbonaat Na2CO4 en ozon O3.

Reducerende bleekmiddelen zijn bijv.: zwaveligzuur H2SO3; natriumhydrosulfiet NaHSO3; natriumdithioniet of blankiet Na2S2O4, en rongaliet, bestaande uit enigszins ingewikkelde verbindingen van NaHSO2 en NaHSO3 met methanal.

Absorberende bleekmiddelen zijn bijv. montmorilloniet Al(SiO2)OH en andere silicaten van aluminium en magnesium, alsmede actieve soorten amorfe koolstof. Vooral de oxiderende bleekmiddelen moeten na het gebruik zorgvuldig worden weggewassen, vooral uit textielvezels. De chloorbleekmiddelen worden na het gebruik dikwijls onschadelijk gemaakt met antichloor, meestal bestaande uit anorganische reductiemiddelen. Soms blijven gekleurde produkten achter. Dit is bijv. het geval met kaliumpermanganaat, dat vrijwel altijd een bruine neerslag van mangaanperoxide achterlaat, dat men kan verwijderen met natriumbisulfiet of met oxaalzuur.

< >