Synoniem van sterven

sterven - heeft een mens of een dier als onderwerp. In informele stijl: het hoekje omgaan en het loodje leggen. Nog informeler: het afpikken. In België zegt men ook: het gat uit trekken. In ellendige omstandigheden sterven is creperen. Bezwijken houdt in dat een mens of dier sterft aan een ziekte of in een gevecht. Naast bovenstaande zes synoniemen voor het sterven van mensen óf dieren staan vele tientallen die alleen op mensen van toepassing zijn. Het taboe dat op de dood rust, heeft voor een rijke vegetatie aan woorden en uitdrukkingen gezorgd. Overlijden heeft in informele stijl de synoniemen doodgaan, het afleggen, aan zijn eind komen, de laatste snik geven, ertussenuit knijpen, de kraaienmars blazen, naar de andere wereld verhuizen, naar de eeuwige jachtvelden gaan, naar het pierenland gaan, uitstappen. Zeer informeel: de pijp uit gaan, opstappen, om zeep gaan, naar de barrebiesjes gaan, afpeigeren. Plat: opkrassen. Archaïsmen zijn ten grave dalen, uit het leven scheiden, naar zijn vaderen gaan, ad patres gaan. Plechtige clichés zijn de eeuwige (of grote) reis ondernemen, het tijdelijke met het eeuwige verwisselen, de eeuwigheid in gaan, de eeuwige rust in gaan, zijn dagen eindigen, heengaan, het leven laten, zijn einde vinden, de laatste adem uitblazen, de geest geven, de ogen sluiten, de tol aan de natuur betalen, verscheiden, komen te vallen, weggenomen worden, de aarde vaarwelzeggen, het aardse tranendal verlaten en van de aarde scheiden. De nogal gedragen termen ontslapen, inslapen, insluimeren, ter ruste gaan en het hoofd ter ruste leggen geven aan dat de stervende een pijnloze dood heeft gehad, eventueel volgend op de slaap. Omkomen heeft als oorzaak een ongeval, gewelddaad of gevecht, evenals om het leven komen, de dood vinden en (formele stijl) het leven verliezen. Bij verongelukken, het leven erbij inschieten of (informeel) zijn hachje erbij inschieten is een ongeval de oorzaak. Bij stikken komt men om door zuurstofgebrek, bij levend begraven worden door verstikking onder de aarde, bij doodbloeden of verbloeden door bloedingen, bij verhongeren door honger, bij versmachten door dorst; bij verdrinken (zie aldaar) komt men om in het water. Op het slagveld: sneuvelen, in de strijd blijven, op het slagveld blijven, in het stof (of gras) bijten (informeel), op het veld van eer vallen (plechtig) of sneven (archaïstisch). Na een leven vol zorg legt men het moede hoofd neer. Doodblijven is plotseling sterven door een beroerte. Patiënten succumberen. Wie midden in het actieve leven sterft, sterft in het harnas. Onmiddellijk sterven na een bepaalde gebeurtenis zoals een hevige schrik noemt men, in informele stijl, op de plaats doodblijven.

Zie: doodgaan.



sterven, op - liggen

zeg je van een persoon of dier die of dat ligt te sterven. Synoniem met zieltogen en (zeer informeel) op apegapen liggen en op het gijpen liggen.

Gezegde(s):
• ter ziele gaan
• ter ruste gaan
• de ogen sluiten
• de geest geven
• de weg van alle vlees gaan
• zijn tol betalen aan de natuur
• zijn houten frak aantrekken
• de ijzers keren
• de kraaienmars blazen
• de pijp uitgaan
• kapoeres gaan
• zijn matten (of: zijn lakens) oprollen
• om een luchtje gaan
• de bocht omgaan
• het hoekje omgaan
• voor een koud gaatje liggen
• op apegapen liggen
• door het hennepen venster kijken (= gehangen worden)
• de pijp aan Maarten geven
• op zijn laatste benen lopen
• zijn hoofd neerleggen
• naar het walhalla der vaderen verhuizen
• zijn kaars brandt in zijn pijp
• om zeep gaan
• naar het rijk der schimmen verhuizen
• aan de verkeerde kant van het gras liggen
• de klink smeren

Spreekwoord(en):
• niemand sterft voor zijn tijd
• Patroklos is ook gestorven

Doodgaan en sterven zijn de gewone uitdrukkingen voor ophouden te leven, en stellen dit voor zonder bijgedachte. Sterven wordt van menschen en dieren gebruikt, doodgaan bijna uitsluitend van dieren en planten. Besterven is meer beperkt. Het drukt een plotselingen dood uit ten gevolge van eene gebeurtenis, die schrik of onaangename aandoening te weeg bracht. In figuurlijken zin drukt het een hevigen schrik krijgen uit. Soms staat het gelijk met wegsterven, doch dat heeft meer de beteekenis van langzaam ophouden. Het begrip »te niet”, »weg” wordt het sterkst uitgedrukt door versterven,dat, als rechtsterm, niet van den persoon, maar van zijn goed wordt gebezigd. ,,Dus liet hij bij zijn versterven al zijn goed zijn naasten erven”. Het wordt echter weinig gebruikt. Het woord bestierf op zijne lippen. Langzaam stierven de laatste klanken weg. Den geest geven, ontslapen, overlijden en verscheiden drukken het denkbeeld van sterven euphemistisch uit. Ontslapen ziet op het langzaam wegzinken der laatste krachten, het sluiten der oogen en insluimeren als voor een langen slaap, het wordt dus vooral van een zacht en kalm sterven gezegd. Bij verscheiden staat het denkbeeld op den voorgrond, dat men bij het sterven de wereld en alles voor altijd vaarwel zegt, van alles gaat scheiden. Het wordt alleen in hoogeren stijl gebruikt als onbep. wijs, verl. deelw. of znw. Den geest geven is den levensadem terug geven, en ziet alleen op het laatste oogenblik. Overlijden is een euphemisme en stelt eigenlijk het sterven voor van zijne troostrijke zijde, het drukt uit dat de gestorvene naar een ander leven overgaat. Afsterven sluit de bijgedachte in van het gemis, dat de achtergebleven betrekkingen van den overledene door zijn dood lijden. Het wordt dus bij voorkeur gebezigd als een zachte uitdrukking van het overlijden van zulke personen, van welke men met eerbied en liefde spreekt. Als synoniem van sterven wordt het bij voorkeur als zellst. nw., het verl. deelw. afgestorven als bijv. en zelfst. nw. gebruikt. De vriend, wiens vroegtijdig afsterven wij betreuren. De dierbare afgestorvene. Van boomen en planten gebruikt, is het langzaam dood gaan, van de uiterste takken af tot den wortel.

sterven - onregelmatig werkwoord
uitspraak: ster-ven

1. ophouden te leven
♢ het konijn van Sandra is gestorven

Onregelmatig werkwoord: ster-ven
ik sterf
jij/u sterft
hij/zij sterft
wij/zij/jullie sterven
ik/jij/u/hij/zij stierf
wij/zij/jullie stierven
hij is gestorven
de/het/een gestorven ....
stervend, stervende

Synoniemen
doodgaan, heengaan, overlijden