Synoniem van gedachte

gedachte - iets dat men denkt of kan denken. Is veelal inwisselbaar voor idee, notie en denkbeeld. Overleggingen komt alleen in het meervoud voor en kan worden gekenschetst als bijbelse taal. Mening (zie aldaar) is de gedachte die inhoudt dat iets bepaalds het geval is, van toepassing is, aan de hand is. De gedachte dat iets bepaalds misschien, of zelfs waarschijnlijk het geval is, noemt men vermoeden (zie aldaar). Een plotseling opkomende gedachte heet inval, ingeving of inspiratie en, voor zover ze een bizar karakter heeft, gril of (zeer formeel) caprice. (Zie: kuren.) Dwaze grillen zijn kippekuren. Een goede inval heet een brainwave. Een gissing houdt in dat iets bepaalds misschien het geval is, maar de gisser weet terdege dat hij het mis kan hebben. Een gissing waarmee men een samenhang wil verklaren of iets wil bewijzen, is een veronderstelling, aanname, onderstelling, hypothese of suppositie. (Zie: stelling; theorie.) Een vooronderstelling vormt de basis voor een andere veronderstelling. Slagen in de lucht zijn erg onzekere veronderstellingen. Van zeer speculatieve of fantastische aard is het gedachtenspinsel of hersenspinsel. Een rare gedachte heet hersenkronkel. Aan een betoog en dergelijke ligt een leidmotief ten grondslag.

Zie: indruk ; overpeinzing; vermoeden; voorstelling.

De meer of minder heldere voorstelling van eene zaak, die men zich door middel van het denkvermogen vormt. Gedachte is de algemeene uitdrukking. Denkbeeld is de uitkomst van het denken, het beeld dat ten slotte door ons voorstellingsvermogen gevormd wordt; het kan dus nooit, gelijk wel eens met gedachte geschiedt, voor het denken zelt genomen worden. Het is mij nooit in de gedachte (niet: in het denk¬beeld) gekomen. Denkwijze is de tot gewoonte geworden manier van denken, die een gevolg is van iemands karakter, beginselen, enz. Begrip is de samenvatting van het gedachte tot één geheel, als basis van een oordeel. Als ge de moeite hadt genomen u een juist begrip van de zaak te vormen dan zoudt ge niet zulk een scheef oordeel geveld hebben. Het woord meening duidt het onzekere en onvolkomene in de oordeelvelling aan. Idee is een vreemd woord voor gedachte en denkbeeld; in philosophische taal wordt het vooral voor begrip gebruikt, de leer der aangeboren ideën. Dikwijls wordt het gebruikt voor gedachte, in tegenoverstelling van de werkelijkheid. Inzien en gevoelen stellen meer op den voorgrond, dat het eene bepaald subjectieve gedachte is; mijns inziens volgens mijn gevoelen. In het eerste geval is de gedachte het gevolg van persoonlijke waarneming met het oog (figuurlijk opgevat) en dus van doorzicht en inzicht; in het tweede geval berust de gedachte op het persoonlijk gevoel van den spreker. Een oordeel daarentegen moet objectief wezen, daar het een gevolg is van overwegen en erkennen. Overtuiging is het sterke gevoel van zekerheid dat eene ge¬dachte, die men omtrent iets koestert, waar is. Erachten en bedunken zijn infinitieven van verouderde werkwoorden en thans slechts in den genitief¬vorm in gebruik. Erachten is eene meening koesteren, die op eenig onder¬zoek berust; bedunken is het hebben eener meening, die niet het gevolg is van eenig onderzoek maar enkel van eene oppervlakkige waarneming. Mijns bedunkens; mijns erachtens. Het laatste wordt zeer zelden gebruikt.

gedachte - zelfstandig naamwoord
uitspraak: ge-dach-te

1. wat je denkt
♢ de gedachte aan eten maakt me misselijk
1. op twee gedachten hinken
[niet kunnen kiezen]
2. er niet met je gedachten bij zijn
[aan iets anders denken]
3. van gedachte(n) veranderen
[van mening veranderen]
4. hem tot andere gedachten brengen
[hem van mening laten veranderen]
5. het in gedachten houden
[het onthouden]
6. van gedachten wisselen
[met elkaar praten, discussiëren]

Zelfstandig naamwoord: ge-dach-te
de gedachte
de gedachten of -s