Synoniemen zoeken
Synoniem van dartelheid
Synoniem van 'n ander trefwoord
Handwoordenboek synoniemen
J.V. Hendriks (1898)
Dartelheid
Alle geven te kennen, dat men onder den indruk eener aangename aan¬doening verkeert. Bij blijdschap spiegelt deze aandoening zich af op het gelaat; bij vroolijkheid geeft zij zich daarentegen lucht in gebaren en woor¬den; bij vreugde is zij dieper, inniger, duurzamer, en behoeft zij zich niet noodzakelijk op de eene of andere wijze te uiten. Goede kinderen zijn de vreugde hunner ouders. Bij dartelheid is de vroolijkheid verbonden óf met weelderigheid, óf met eene neiging tot balddadigheid. Van kinderen gebruikt, verstaat men er meest onder overmoedige speelschheid. Waar vroolijkheid zich uit in lust tot pretmaken en spelen op losse vroolijke, doch niet dartele wijze, spreekt men van joligheid. Blijheid ziet eigenlijk op den toestand van blij zijn; op zich zelf is het minder in gebruik; het komt meest alleen voor in de uitdrukking vrijheid, blijheid. Blijmoedigheid is eene innige weltevredenheid, minder veroorzaakt door uitwendige oorzaken, dan wel door eene aangeboren opgeruimdheid van geest. Lust noemt men de stree- lende gewaarwording, die wij ondervinden, wanneer onze begeerte door het een of andere voorwerp sterk wordt opgewekt. Verheuging, verrukking zien op de opgewonden stemming, waarin we door aangename prikkels gebracht worden. Genoegen geeft eigenlijk een toestand van voldaanheid of tevredenheid te kennen; voor tevredenheid is noodzakelijk het niet aan¬wezig zijn van onze rust storende gedachten, van onaangename gevoelens. Vermaak is in de eerste plaats het genot dat men heeft door de uitspanning en door de verlustiging van zijn geest, verder het middel, waardoor men die verlustiging erlangt. Men kan vermaak in iets hebben en men kan jagen naar vermaak. Wij smaken dus genoegen, wanneer onze wenschen bevredigd worden; wij hebben vermaak, wanneer iets ons verlustigt of aangenaam bezig houdt. In gemeenzamen stijl bezigt men voor vermaak en genoegen meestal het vreemde woord pleizier, dat eigenlijk aanduidt: wat behaagt. Is het vermaak met joligheid gepaard dan wordt er ook voor gebezigd het woord pret.