De kerstboomopstelling is een voetbalsysteem waarbij er wordt gespeeld met vier verdedigers, drie verdedigende middenvelders, twee aanvallende middenvelders of hangende spitsen en één diepe spits.
Deze formatie wordt ook wel een 4-3-2-1-opstelling genoemd. De aanvallende middenvelders of hangende spitsen sluiten zich aan bij de diepe spits wanneer er wordt aangevallen. De verdedigende middenvelders spelen controlerend. De formatie lijkt daardoor qua vorm op die van een kerstboom.
Co Adriaanse bedacht de term en introduceerde het systeem bij FC Den Haag, waar hij trainer was van 1988 tot 1992.
