Iemand die lijdt aan psychose heeft tenminste last van drie - onderling variabele - verschijnselen tegelijk: verwardheid, wanen en hallucinaties. Merkbaar voor anderen is dat iemand 'raar' doet , want hij voldoet niet aan de (ongeschreven) sociale normen. Onrust, agressie, angst, zelf verwaarlozing, middelmisbruik kunnen (grillig) variabel aanwezig zijn.
Psychose is een ernstige toestand die verwarring oproept bij de lijder en de omgeving en kwetsbaar maakt. De oorzaken zijn zeer divers en daardoor ook het verloop en herstel. Het varieert van acuut ontstaand, restloos snel hersteld tot sluipend, stiekem ontstaand en nooit meer herstellend. Iemand kan dus de oude worden of nooit meer. Psychose kan eenmalig kort, periodiek, of chronisch golvend aanwezig zijn. Alle variaties bestaan.
Als psychose periodiek bestaat kan er tussentijds volledig herstel optreden, of juist niet. De enorme variatie hangt samen met talloze mogelijke oorzaken. Bij acute vergiftiging (drugs, alcohol of operatie anesthesie) treedt vaak, mits behandeld, volledig herstel op. Maar verslaving kan dan een forse stoorzender zijn en tot herhaling leiden.
Schizofrenie begint vaak stiekem, sluipend en de uitkomst varieert enorm.
Bipolaire stoornis ('manisch depressief') lijders zijn vaker depressief dan manisch (dat is het exacte tegendeel van depressie zoals een foto en zijn 'negatief'). Zij kunnen psychotische perioden meemaken (2/3 van de manien bevatten ook psychose verschijnselen). Schizo-affectieve stoornis zit tussen schizofrenie en bipolaire stoornis in.
Alle drie stoornissen geven een levenslange kwetsbaarheid (herhalingskans van psychose en onvolledig herstel tussentijds). De MATE van herstel (of verval of zelfredzaamheid) varieert echter enorm. Die is sterk afhankelijk van de sociale omstandigheden (steun!), leefwijze en (afdoende, goede) behandeling.
Globaal geldt hoe vaker psychotisch, hoe kleiner de maatschappelijke 'actie radius' (school, werk, relatie uitval of - breuken). Psychose verdient serieuze aandacht.
In Nederland wordt elk jaar ongeveer 3 -4% van de bevolking psychotisch. Psychose is dus niet zeldzaam.
