Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Zich schrap zetten

betekenis & definitie

eig. zich vast, stevig op de grond zetten, zodat men niet licht van zijn plaats of tot wijken gebracht kan worden; vand. oneig. in ’t alg. zich gereed houden om enigerlei aanval of onaangename bejegening te weerstaan; schrap staan, onwankelbaar staan, stevig staan; eig. te schrap slaan, zoals Hooft meermalen schrijft in de zin van: op het uiterste staan, op het punt staan iets te doen, gereed zijn tot iets, of in die van vaststaan. Vgl. het Oostfri. schrap, behalve bijw. ook znw. met de bet. stevige positie; zu schrapp stellen, „den Fuss beim schieben, heben etc. gegen die Erde stemmen”.

Het znw. schrap heeft hier de bet. van een over de grond getrokken streep, die als grens dient of waarop de ene voet, met een weinig doorgebogen knie, gezet wordt, terwijl de andere vooruit geplaatst wordt; vandaar vaste stelling onder de voet; vaste stand (vgl. keep houden). Voor de samensmelting van de prepositie met het znw. vgl. t’zeil gaan, zich t’schoor stellen, t’zoek raken, t’schuil gaan, te sticken slaan, enz. Synoniem was zich scharp zetten, zich scherp zetten, zich kant (d.i. ook scherp) zetten. Vgl. ook pal staan. Fr. se camper (sur ses jambes); se raidir contre quelque chose; Hd. sich in Positur setzen; sich (fest) hinpflanzen; sich stemmen; Eng. to take a firm stand(against) to set one’s teeth.