Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Iemand of iets onder de duim hebben

betekenis & definitie

hem of het in zijn macht hebben, vaak in toepassing op kennis die men beheerst. De duim, als de sterkste vinger, wordt hier genomen als het zinnebeeld van macht (vgl.

Fr. avoir du pouce, kracht hebben); zie b.v. de volgende aanh. uit Vondels gedichtje Op den koperen Duim van 't beelt des Hartogen van Alba: „O Dwinglandy wat zijt ge bros! Gy hadt wel eer den duim er op: Nu strekt uw duim Hoofts zinnepop” (zie Hoofts Gedichten, ed. Stoett I, 320). In de 17de e. zei men ook iemand bij den duim houden; onder den duim komt in de 16de en 17de e. voor in de zin van: in het geheim. Fr. tenir la bride haute à quelqu’un; Hd. einen unterm Gaumen halten; Eng. to have a person under one’s thumb. Niet wsch. is dat deze uitdr. een herinnering bewaart aan de Romeinse worstelwedstrijd waarbij de overwinnaar de overwonnene, als teken van de behaalde zege, de duim op het oog drukte. Vgl. hiermee Hd. einem den Daumen aufs Auge setzen, halten, ihn zwingen, en Ndl. iets onder de knie hebben.