Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Geen handwater hebben bij —

betekenis & definitie

een thans vrijwel verouderde uitdr. voor: niet kunnen vergeleken worden bij; minder zijn. Onder handwater verstond men in de middeleeuwen waswater dat diende om de handen te wassen.

Dit werd voor en na de maaltijd de vorst aangeboden door iemand, die hem in stand evenaarde. Vandaar kon iemand het handwater geven, reiken betekenen: met hem vergeleken worden, waaraan handwater geven de betekenis ontleende van „vergeleken kunnen worden”, ten gevolge waarvan men ook zei: bij iemand geen handwater geven, niet bij iemand vergeleken kunnen worden. Door de bijgedachte aan niet bij iemand hebben (of halen) ontstond weer: geen handwater bij iemand hebben of halen, en toen de uitdr. in ’t geheel niet meer begrepen werd, sprak men van geen hand water. In de 17de e. in dez. zin ook geen spoog water (b.v. Bredero, St. Ridder vs. 1494).

Vgl. Fr. il ne lui va pas jusqu’à la jarretière (of à la cheville)', Hd. er reicht ihm das Wasser nicht', Eng. he is not fit to hold a candle to him; he is not a patch upon him.