Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Boontje komt om zijn loontje

betekenis & definitie

hij (zij) krijgt zijn (haar) verdiende loon, hij (zij) moet boeten voor wat hij (zij) misdreven heeft; het kwaad loont zijn meester. De zegswijze is ontleend aan het sprookje van erwtje, boontje, strootje en kooltje vuur, die samen uit wandelen gingen.

Zij kwamen voor een wijd water en wisten niet hoe daarover te komen. Strootje ging nu over het water liggen, en erwtje en boontje liepen er overheen. Toen kooltje vuur dit ook zou doen en reeds op het midden was, raakte het strootje in brand en kooltje vuur viel in het water. Boontje begon hierover zo te lachen, dat het berstte (het draagt daarvan nog thans het litteken); zo kreeg het loon naar werken1 2). Ook het omgekeerde loontje komt om zijn boontje wordt aangetroffen, vooral in Zuid-Nederland, doch schijnt van later dagtekening te zijn (vgl. iemand een hart onder de riem steken naast iemand een riem onder ’t hart steken). Dezelfde zin heeft het oude spr. zo komen de heiligen om hun was (GDS 75: „dus crijgen die Hillighen haer was”).

Vgl. Fr. a chaque saint sa chandelle; la perfidie retombe sur son auteur, Hd. Unrecht schlagt seinen eigenen Herrn', Eng. evil doings come home to roost.2)Zie o.a. Aug. Wünsche, Pflanzenfabel in der Weltliteratur, Leipzig, 1905, 96 vlgg.; Volkskunde XX, 193—197.